Bir bebek, tıpkı ona benzeyen diğer oyuncaklarla dolu bir odada oyuncak bir hayvana uzanıyorsa; görünürde rastgele gerçekleşen bu seçim, tercih edilmeyen oyuncaklar için kötü bir haberdir: Bebek muhtemelen seçmediği oyuncağı sevmediğine karar vermiştir.
Fakat araştırmacılar yetişkinlerde, esasında aynı olan şeyler arasında bir ömür boyu seçim yapmaktan dolayı bilinçsiz önyargılar oluştuğunu uzun bir süredir biliyorlar. Ancak Johns Hopkins Üniversitesi’nde elde edilen yeni bulgulara göre; bu olguyu sergileyen bebekler bile, seçimleri bu şekilde gerekçelendirmenin insanlarda sezgisel ve temel bir davranış olduğunu gösteriyor.
Önceden Johns Hopkins Üniversitesi’nde lisans öğrencisi olan ve şimdi Pittsburgh Üniversitesi’nde algısal psikoloji alanında yüksek lisans yapan, çalışmanın eş yazarı Alex Silver, “Seçim yapma eylemi, seçeneklerimiz hakkındaki düşüncelerimizi değiştiriyor” diyor. “Kendileri için seçim yapma sürecinin daha başında olan bebeklerde bile bu eğilimler var.”
Bulgular bugün Psychological Science bülteninde sunuldu.
İnsanlar, istedikleri şeyleri seçtiklerini varsayıyorlar. Fakat araştırma, bu durumun bazen geriye dönük olduğunu öne sürüyor: Bu şeyleri istiyoruz çünkü onları seçiyoruz. Ayrıca, o şeyleri istemiyoruz çünkü onları seçmiyoruz.
Çalışmanın eş yazarı, Johns Hopkins’de çocuk gelişimi üzerine uzmanlaşan algıbilimci Lisa Feigenson, “Bunu seçtim, o halde bunu istemeliyim. Bu diğerini seçmedim, o halde o kadar iyi olmamalı. Yetişkinler, bu çıkarımları bilinçsiz şekilde yapıyor” diyor. “Seçimimizi, eylemden sonra gerekçelendiriyoruz.”
Bu durum; diş macunu markalarından araba modellerine ve kot pantolonu stillerine kadar her şey arasında her gün keyfi seçimler yapması gereken, bir tüketim kültüründe yaşayan yetişkinler için mantıklı duruyor. Feigenson ve Silver’a göre buradaki esas soru, insanların bunu tam olarak ne zaman yapmaya başladıkları. Bu yüzden, pek fazla seçim yapmayan bebeklere yönelmişler. Bebekler, Feigenson’un deyimiyle “bu yönelimin kökenine giden mükemmel bir pencere.” Araştırmacılar, bebeklerin de aynı şeyi yaptığını keşfetmiş.
Jill Rosen/Johns Hopkins Üniversitesi. Ç: O.
