Siz bu makaleyi okurken, cildinizdeki dokunma reseptörleri (almaç) etrafınızı hissediyor. Kıyafetiniz ve takılarınız, üzerinde oturduğunuz sandalye, kullandığınız bilgisayar klavyesi veya taşınabilir cihaz ve hatta birbirine kazara değen parmaklarınız… Her bir dokunuş, sinir hücresi yığınlarını faaliyete geçiriyor. Fakat bir uyaran özellikle beklenmedik olmadıkça ve kendi hareketlerinizi yönlendirmeye yardımcı olması için gerekmedikçe, beyniniz bu girdilerin pek çoğunu görmezden geliyor.
Şimdiyse Salk Enstitüsünde çalışan araştırmacılar, memeli beyninin ufak bir kısmındaki nöronların (özellikle ellerden gelen) dikkat dağıtıcı veya bozucu sinyalleri süzmeye yardımcı olarak mahir hareketleri nasıl eş güdümlediğini keşfetmişler. Dün Science bülteninde sunulan sonuçlar, beynin diğer duyusal bilgileri nasıl süzdüğüne yönelik çıkarılacak bir takım dersler de barındırıyor olabilir.
Salk Enstitüsü Moleküler Sinirbilim Laboratuvarında yardımcı profesör olan Eyman Azim şöyle aktarıyor: “Bulgular, sinir sistemimizin dünya ile nasıl etkileşim kurduğunu daha iyi anlamanın yanısıra; nasıl daha iyi protez ve robotlar yapacağımıza ve hastalık veya yaralanma sonrasında sinirsel devreyi nasıl daha etkili şekilde tedavi edeceğimize ilişkin sonuçlar taşıyor.”
Bilim insanları bir topu fırlatmaktan, bir müzik aleti çalmaya kadar yapılan maharetli hareketlerin eş güdümlenmesi için ellerden gelen girdilerin gerektiğini uzun süredir biliyordu. Yapılan klasik deneylerden birinde parmak uçları anestezi uygulanarak uyuşturulmuş denekler, bir çakmağa alıp yakmakta son derece zorlanmışlar.
“Yaygın fakat yanlış bir kanıya göre, beyin bir sinyal gönderiyor ve siz de bunun sonucunda hareket gerçekleştiriyorsunuz” diyor Azim. “Fakat gerçekte beyin, uzuvlarınız ve parmaklarınızın durumuna ilişkin gelen geri besleme bilgilerini sürekli birleştiriyor ve buna göre verdiği çıktıyı ayarlıyor.”
Eğer beyin vücuttan gelen her sinyale cevap verecek olsaydı, hızla tükenirdi ki bazı duyusal işleme bozukluklarında da böyle oluyor. Azim ve meslektaşları yeni çalışmalarında sağlıklı bir beynin, nesneleri idare etmek gibi mahir hareketleri eş güdümlemek için seçip hesaba katacağı dokunsal duyuları tam olarak nasıl yönettiğini belirlemek istemiş.
Kaynak: Salk Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
