Sıra insanlara gelecek mi dersiniz?
Felç ya da inme, beyinle omur ilik arasındaki bağlantı kopukluğunun düzeltilememesinden ötürü kalıcı olarak nitelenen bir durum. Fakat, geçtiğimiz birkaç yıldır beynin sinirsel bağlantılarının daha iyi anlaşılması üzerine, bilim insanları hasarlı alanlardaki bağlantıyı yenileyecek türden çalışmalar yapıyorlar. Şimdiyse, arka bacaklarının birinden felçli iki maymuna yerleştirilen implantlar maymunların yeniden yürüyebilmesini sağladı. Bu başarı insanlar için de benzer bir yöntemin geliştirilebilmesine olanak sağlıyor.
Kişi felç geçirdiğinde, kasa sinyal iletmesi gereken çoğu sinir hücresi işlevsiz olur. Bu da beynin oradaki kas grubuna hareket etmesi için sinyal gönderememesine sebep olur. Ancak, vücut birkaç sağlam sinir hücresini kuvvetlendirmenin bir yolunu bulursa hareket etme yetisini de yeniden sağlayabilir.
Yeni yapılan çalışmada, araştırmacılar arka bacaklarından birini kaybeden iki maymunun beyinlerine ufak bir cihaz yerleştirdiler. Cihazlar, beyindeki hareketi sağlayan motor korteksinden kaydettikleri elektrik sinyallerini bilgisayara gönderdiler. Bilgisayar da bu sinyalleri, omur iliğindeki bir grup sinire bağlı olan elektrotun anlayabileceği bir şekilde dönüştürdü. Çalışmanın detaylarını ayrıca Nature dergisinin 2016 Kasım sayısından da okuyabilirsiniz.
Maymunların felçli bacaklarını oynatabilmeleri için tamamen kablosuz bir teknoloji geliştirildi. Maymunların sırtlarına takarak hareket edebilmelerini sağlayan bu teknoloji, sinyalleri dönüştürüp bilgisayara iletiyor.
Beyindeki elektrik sinyallerinin nasıl hareketi sağladığını anlamak için yapılan son birkaç yıllık araştırmalardan elde edilen tek başarı bu değil. Ancak sıradan hücre bağlantılarına ihtiyaç duymadığından önemli bir başarı. Newcastle Üniversitesi’ndeki nörobilimci Andrew Jackson, bu yeni cihazın anlık olarak beyin dalgalarını dönüştüren bir “kapalı devre uyarımı”* yaptığını belirtiyor. Bu tip cihazlar insanlar için felçli insanlar için açık devre olarak kullanılıyor. Bunun anlamı, hastanın zedelenmiş dokusunda bulunan sinirleri uyandırmak için komutun tekrar tekrar yinelenmesi gerektiği. Açık devre, belirli sinirleri kuvvetlendirirken, kapalı devre sistemi beyinle omur ilik arasındaki tüm sinirleri kuvvetlendiriyor.
Maymunlar üzerindeki bu başarı her ne kadar kanıtlanmışsa da henüz insanlar üzerindeki kullanımına oldukça uzak. Bu sistem bir bacağın adım atabilmesi gibi geniş kas sistemlerinde başarılı ancak, kişinin dengesini sağlamak gibi yapacağı küçük çaplı hareketler için yeterli değil. Araştırmanın hızlı ilerleyişine karşın bilim insanlarının kablosuz cihazla tetikleyebilmeleri için, bu tip ufak tefek hareketlerin nasıl işlediğini daha iyi anlamaları gerekiyor.
*Kapalı devre uyarımı hakkında daha detaylı araştırma için “Close-loop stimulation” ifadesini araştırabilirsiniz.
