Ölüler konuşabilseydi, muhtemelen söyleyecek çok şeyleri olurdu. Yine de, dilinizi yutmuş olmak ve sadece bir tane ses çıkarabilmek epey zor bir durum.
3.000 yıllık Mısır mumyası Nesyamun’un, bu acımasız koşullar altında sadece “eeeeey” diye söylenmesi anlaşılabilir bir şey.
Mumyanın ses yolu, ses çıkarmadan geçen birkaç bin yılın ardından 3 boyutlu yazıcıyla yazdırıldığında duyulan ses bu olmuş.
Londra Üniversitesi’nde bir konuşma bilimci olan David Howard, The New York Times gazetesine itirafta bulunarak “Kendisi elbette şu an konuşamıyor” diyor.
“Fakat bence günün birinde, kendisinin çıkardığını düşündüğümüz seslere mümkün olduğunca yakın olan kelimeler oluşturmak mümkün olacak.”
Howard, daha önce buna benzer bir şey yapmış fakat bunu sadece yaşayan insanların ses yolları üzerinde gerçekleştirmiş. Ancak kendisinin deneyimine göre, tek ünlü harften oluşan bu ses çok gerçekçi. Bu sesi konuşmaya dönüştürmek belli ki dev bir adım. Fakat süreç, en azından başlamış durumda.
Bilim insanları 2016 yılında bir CT tarayıcı kullanarak, Buz Adam Ötzi’nin sesini yeniden oluşturmayı başarmışlardı. Ötzi’nin çıkardığı ünlü harf sesleri, Nesyamun’un çıkardıklarına göre çok daha pürüzlü.
Araştırmacılar bu sefer, mumyanın dudaklarından gırtlağına kadar, Nesyamun’un ses yolunu yeniden oluştururken benzer bir yöntem kullanmışlar. Bir bilgisayara hoparlör bağlayan araştırma takımı, yapay bir tür gırtlak oluşturup, bilgisayar kullanarak ses yolu için ses üretmiş.
Araştırmacıların makalede açıkladıkları üzere bu tek ünlü harf, konuşma sentezlemeye yetmiyor. Bunu yapmak için, ses yolundaki belirli telaffuzlara ve bu antik rahibin diline ait fonetik ile zamanlamalara yönelik daha fazla bilgiye ihtiyaçları var.
Belki bu konuda, bir dilin yardımı da dokunabilir. Mumyanın ses yolu, birkaç bin yıl sonra bile olağanüstü durumda olsa da; bu özel kasın büyük bölümü kayıp durumdaymış.
“Kendisine uygun bir dil verirsek, konuşma üretmeye yönelik bilgileri kullanarak ses yolunun tamamını halledebiliriz” diyor Howard.
“Bunu yapmak mümkün olsa da; şu an kolay değil.”
Antik Mısır kültüründe, ‘ölülerin ismini anmanın, onları yeniden yaşattığına’ inanılıyormuş. Mumyanın tabutunun dışında, “Nesyamun, doğru ses” yazıyor. Kendisinin yumuşak sesi, belki bir gün bu yazıtı sesli şekilde okuyabilir.
Çalışma, Scientific Reports bülteninde yayınlandı.
Yazar: Carly Cassella/ScienceAlert. Çeviri: O. Zaloğlu.
