Kafanıza takılan bir şarkıdan daha kötüsü, bir kenara itemediğiniz olumsuz düşünceler olabilir ve bu durum, sağlığınız için çok zararlı olabilir. Bazen ne kadar baskılamaya çalışırsak çalışalım, bazı düşünceler geri gelmeye devam eder.
Yeni araştırmanın öne sürdüğüne göre bu durumun sebebi, o istenmeyen düşüncelerin beynin başka bir tarafında halen varlığını sürdürmesi olabilir.
Bulgular, beynimize mola verdirme (ve zihin sağlığımızı koruma) yöntemi olarak tekrarlı düşünceleri baskılamaya çalışmanın en iyi strateji olmayabileceğini akla getiriyor ve klasik çalışmalarda ilk öne sürülen şeyleri destekliyor.
“Bu sonuçlar, baskılanmış düşüncelerin nüfuz etme özelliğine yönelik yeni sinirsel kanıtlar sunuyor ve travma sonrası stres bozukluğu gibi müdahaleci düşünce bozukluklarını tedavi etmede hedeflenebilecek bir beyin bölgesi ağını ortaya çıkarıyor” diyor araştırmacılar.
Çalışmada bu durum, nötr bir düşünce içeriğiyle birlikte test edilmiş. Araştırma takımı, kırmızı bir elma veya yeşil bir brokolinin görüntüsüne ait düşünceyi baskılamaya çalışan 15 denekte beyin faaliyetinin haritasını çıkarmış.
Deneklerin görevi, hayal etmeye teşvik edildikleri bu besin hakkında 12 saniye boyunca düşünmemeye çalışmak ve (zihni boş tutmak amacıyla) bu düşüncenin yerine başka bir görüntü koymamakmış.
Bir dizi görev tamamlamalarının ardından sekiz kişi, meyve ya da sebzeye yönelik tüm düşünce veya görüntüleri başarılı şekilde bastırdıklarını aktarmış. Fakat kişilerin beyin taramaları, bu durumun aksini öne sürmüş.
Kan akışındaki değişimleri tespit eden ve işlevsel manyetik rezonans (fMRI) adı verilen bir yöntem kullanılarak, deneklerin beyin faaliyeti ölçülmüş. Ardından ise beyin faaliyeti kalıplarında, meyve ya da sebzeler hakkındaki düşüncelere karşılık gelen farklılıkları tespit etmeye ayarlanmış bir bilgisayar algoritması kullanılarak veriler çözümlenmiş.
Avustralya’daki Monash Üniversitesi’nde çalışan algısal sinirbilimci Roger Koenig-Robert, “Bu algoritmayı kullanarak, farkında olmadıkları zaman bile insanların neyi hayal ettiklerini görebiliyoruz” diyor.
Yapılan taramalarda, bu iki unsur hakkında gönüllü şekilde düşünüldüğü zaman katılımcıların beyinlerinin sol tarafının harekete geçtiği; beynin sağ tarafının ise bu gibi düşünceler baskılanmaya çalışıldığında hareketlendiği görülmüş.
Sidney’deki Yeni Güney Galler Üniversitesi’nde algısal sinirbilimci olan Joel Pearson, “Katılımcılar söz konusu görüntüyü zihinlerinden başarıyla attıklarını zannetiği zaman bile, düşüncenin görsel temsilini bulabilmiştik” diyor.
“Beynin zihinsel betimlemeden sorumlu bölgesi olan görsel zarın, denekler farkında olmadan düşünce ürettiği görülüyordu” diye ekliyor Pearson. “Bu durum, zihinsel görüntülerin onları durdurmaya çalıştığımız zaman bile oluşabildiğini gösteriyor.”
Deneklerdeki besin düşüncelerinin görsel imgelem benzeri temsilleri, beynin nesneleri tanıyan bölgesi olan yanal artkafa zarında devam etmiş.
Yazarlar makalede şu sonuca varıyor: “Bu sonuçlar, baskılanmış düşünce içeriklerinin farkındalıktan gizlenmiş biçimde ve görünürde bireyin bilgisi dışında var olduğunu akla getiriyor. Düşünce baskılamanın neden çok etkili olmadığına yönelik ikna edici bir sebep sunuyor.”
Fakat ‘düşünce baskılama’, bir şey hakkında düşünmekten kaçınmak ve onu başka bir şeyle değiştirmemek veya dikkatinizi başka bir şeye yöneltmemek anlamına geliyor. Bu durumda ise araştırmacılar, deneydeki 15 katılımcının elma ve brokoliyi düşünmekten kaçınmak üzere dikkatlerini başka fikirlere yöneltmediklerinden kesin şekilde emin olamamışlar.
Aynı takımın geçen yıl yayımlanan araştırması, düşünceyi başka bir düşünceyle değiştirmenin baskılamaktan daha iyi olduğunu öne sürüyor.
Yazar: Clare Watson/ScienceAlert. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
