Titizliğe çok düşkün olan ve yaşadığı kulübedeki tezgâhı dikkatli bir şekilde toparlayan bir fare, videoya kaydedilip internette paylaşıldı.
Fare birdenbire kutudan çıkıyor ve birkaç vida, tırnak makası ve metal bir zinciri alıp kutuya koyuyor. Farenin evini, tıpkı bir insanın yaptığı şekilde topladığını düşünmek insanı cezbediyor.
Elbette, biyolojide işler her zaman bu kadar basit yürümüyor.
A mouse has been captured tidying up bits and bobs in a pensioner's shed.
Stephen McKears from Gloucestershire says he couldn't understand how small metal items were returning to their box every night.
So he set up a special night-time camera to find out ? ? pic.twitter.com/Gn1gvhTown
— ITV News Central (@ITVCentral) March 19, 2019
Bir yaşam alanını hijyenik sebeplerle temizlemek, hayvanlarda olağandışı bir durum değil. Arılar cesetleri kovandan kaldırıyor, erkek balıklar yumurtalardaki küf ve kum parçalarını topluyorlar.
Eşini cezbetmek için dans eden kuşlarda, bir gösteri alanındaki atıkları temizlemek de yaygın bir davranış. Bunların hiçbiri, bu fare için geçerli değil; bu yüzden, kemirgenlerin doğuştan gelen davranışlarına dayanan bir açıklama aramamız lazım.
Kuzey Amerika’daki Neotoma cinsi farelerin, yuvalarını korumak için parlak nesneler, taşlar ve odun toplama alışkanlığı bulunuyor. Bazı fareler de iyi bir kiler bulundurmayı seviyor; yiyecek bol olduğunda, onu stokluyorlar.
Pek çok kemirgen, kendi bölgesinde bulduğu yeni nesneleri toprağa gömüyor ve bu davranış bazen, tüm kemirgenlerin sahip olduğu doğal kazma tepkisinin bir uzantısı şeklinde düşünülüyor. Fareler ve sıçanlar tünel kazmaya meraklıdır; bu yüzden kazı yapma isteği, onların davranış repertuarlarının önemli bir parçısını oluşturur.
Fareler, yatacakları yeri düzenleyip kuluçka da yaparlar. Kanıt olarak yalnızca kısa bir video bulunduğu için emin olmak zor fakat; farenin bu davranışının, bahsi geçen istifleme, gömme ve genel olarak bulunduğu ortamı düzenleme davranışlarından kaynaklanıyor olması muhtemel.
Farenin bölgesinde bulunan tüm bu nesneler, kafasının karışmasına sebep olmuş ve farenin bunları, güvenli olarak algıladığı bir yere saklamasına yol açmış olabilir.
Bu sebeple hayvanlar, sandığınızdan daha düzenlidir ve düzenli olan tek hayvan da bu fare değildir. Temizlik, çok sayıda canlı için bir erdemdir.
1. Çıngıraklı yılanlar
Çıngıraklı yılanların kolları yok fakat yine de, üçgen biçimindeki kafalarını ve kaslı boyunlarını kullanarak otları kenara çekiyor ve avlanma alanlarını temizliyorlar.
Alanlarını düzene sokarak, muhtemel avları için daha belirgin bir güzergâh elde ediyor olabilirler; bu durum, saldırı düzenledikten sonra yönünü düzeltemeyen bir yırtıcı için son derece faydalı.
2. Ötücü kuşlar
Ötücü kuşlar, yavrularının ‘dışkı keselerini’ taşıyıp yuvanın dışına atmalarıyla bilinir. Mavi kuşlar, dışkı keselerini elektrik tellerine, çit direklerine ve telefon direklerine asarken görülmüşlerdir. Bu kuşlar; dışkıları, yenmeyen yiyecekleri ve ölü yavruları hemen uzaklaştırma konusunda epey titizdirler ve bu sayede enfeksiyonu önleyerek, avcıların kuluçkayı tespit etmesini zorlaştırırlar.
3. Karıncalar
Hastalık tehlikesi, sosyal hayvanlar için daha ciddidir. Karıncalar ve arılar gibi sosyal böcekler, çok kısıtlı alanlar içerisinde büyük kalabalıklar halinde yaşarlar ve bu durum, onları bulaşmaya karşı eğilimli hale getirir. Pek çok karınca türünün, ölülerini tünellerde çürümeye bırakmak yerine yuvanın dışına taşıması da bu sebeptendir.
Yapılan bir çalışmada, eğer karıncaların ölü bedenleri ortadan kaldırması engellenirse, ölmelerinin daha muhtemel hale geldiği bulunmuş. Ancak zıplayan Hint karıncalarının yöntemi biraz daha farklı; bu karıncaların yuvasında ölü karıncalar, artık avlar ve dışkı maddeleriyle dolu olan bir “çöp” odası yer alıyor. Bu odalarda, atıkları yiyen kurtçuklardan meydana gelen bir “kanalizyon takımı” çalışıyor.
4. Çıplak kör fareler
Çıplak kör fareler de yeraltında yaşıyorlar ve karıncalara benzer bir düzeni takip ediyorlar. Oyuklarında özel tuvalet alanları yapıyorlar ve bunlar dolduğu zaman; “atık işçisi” kör fareler onları toprakla kapatıp yenisini kazıyorlar. Kör fareler, iş kendi tünellerine geldiğinde epey titizler; geçitlerdeki asi kökleri, çakılları ve diğer çöpleri alıp başka yere götürüyorlar.
Bilim insanları, yapılan bir çalışmada; bir kör fare oyuğuna kablo ve bir termomotre yerleştirmiş ve “temizlik takımı” hemen gelip bunları temizlemiş.
5. Papaz balığı
BBC kanalının Blue Planet 2 belgeselini izleyenler; garibaldi papaz balığının, kuluçka bölgelerindeki deniz kestanelerini usanmadan temizlediği ve sonraki gün, bölgenin yine deniz kestaneleriyle kaplandığı videoyu hatırlayacaktır.
Yavru yetiştirme işinin büyük kısmını erkek balık yapıyor. Erkek bir garibaldi yetişkin olduğu zaman; hayatının geri kalanını geçireceği, gelecek vadeden bir resif alanı seçiyor.
Garibaldi, kuluçka bölgelerindeki deniz kestanelerini kaldırmaya ek olarak; etrafta gezen çerçöp ile deniz yıldızlarını da kaldırıyor ve birkaç kırmızı alg türü hariç, büyüyen bütün bitkileri kemiriyor. Budadığı şeyler, yumurtaların içinde durması için mükemmel bir boyut olan yaklaşık bir inç uzunluğa sahip.
Tıpkı fiziksel niteliklerde olduğu gibi, davranışsal nitelikleri de sadece içinde bulunulan çevre etkilemiyor; bunlar kalıtımla da aktarılabiliyor. Belirli özellikler, bazı bireylerin üremesini ve genlerini aktarmasını, diğerlerine göre daha muhtemel hale getirebiliyor; tıpkı, hastalığı veya avcılığı önlemek amacıyla temizlikte diretmek gibi.
Her ne kadar insanların özel ve eşsiz olduğunu düşünmek istesek de, Charles Darwin’in sözlerini yeniden hatırlamakta fayda var: “İnsanlar ve diğer gelişmiş canlılar arasındaki farklar, ne kadar büyük olurlarsa olsun; muhakkak bir derece farkıdır, nitelik farkı değil.”
The Conversation
