B Centauri’de her şey daha büyük; şimdiye kadar keşfedilen en dev gezegenlerden biri de dahil.
İkili yıldız sistemi b Centauri’nin yörüngesinde döndüğü keşfedilen dev bir ötegezegen, gökbilimcilerin kafasını karıştırıyor. Bu iki yıldız o kadar sıcak ve büyük ki, araştırmacılar önceleri bunların etrafında hiçbir gezegenin bulunamayacağını düşünüyormuş.
B Centauri, Güneş sistemimizin yaklaşık 325 ışık yılı dışında yer alan Centaurus (Erboğa) takımyıldızında yer alıyor. Sistemin ana yıldızı Güneş’imizden en az üç kat daha sıcak. Yıldızların toplam ağırlığı ise hemen hemen 6-10 Güneş’e eşit. Şimdiye kadar Güneş’imizin üç katından daha büyük kütleye sahip yıldızların etrafında hiç gezegen bulunmamış. Yeni gezegen b Centauri b’nin boyutu da çok büyük; muhtemelen Jüpiter gibi gazlı bir bileşime sahip fakat en az 10 kat daha ağır. Şimdiye dek keşfedilen en büyük ötegezegenler arasında. Kendisini yıldızlarından ayıran 84 milyar kilometrelik bir uzaklıkla beraber b Centauri b, bugüne kadar tespit edilen en geniş yörüngelerden birine sahip. Gökbilimciler gezegenin görüntülerini Avrupa Güney Gözlemevinin Şili’de bulunan Çok Büyük Teleskop’unu kullanarak yakalamış. Bulgular 2021 yılında Nature bilim bülteninde yayımlandı.
Stokholm Üniversitesinde gökbilimci olarak çalışan baş makale yazarı Markus Janson, “B Centauri’nin etrafında bir gezegen bulunması çok heyecan verici çünkü ağır yıldızlarla ilgili tabloyu tamamen değiştiriyor ve gezegenlere ev sahipliği yapabileceklerini gösteriyor” diyor bir açıklamada.
B Centauri’nin yıldızları görece epey genç; 4,6 milyar yıllık Güneş’imizle karşılaştırıldığında, sadece 15 milyon yaşındalar. Stokholm Üniversitesinde çalışan doktora öğrencisi ve eş makale yazarı Gayathri Viswanath, “B Centauri’deki gezegen, Dünya’da ve Güneş sistemimizde deneyimlediğimizden tamamen farklı olan ortamıyla bize yabancı bir dünya” diyor bir açıklamada. “Her şeyin devasa boyutlarda olduğu, uç noktalara varan radyasyonun hüküm sürdüğü sert bir ortam: Yıldızlar daha büyük, gezegen daha büyük, mesafeler daha büyük.”
B Centauri, artık bilim insanlarını gezegen oluşumuyla ilgili parametreleri yeniden düşünmeye sevk ediyor: İkili yıldızların toplam boyutu ve ısısı ile yaymaları gereken devasa miktarda radyasyonun, gezegenler için konuk sevmeyen bir ortam meydana getirmesi lazım. Michigan Üniversitesinde çalışan ve yeni makalenin eş yazarı olan Gökbilimci Michael Meyer, “Modellerimiz için epey bir güçlük çıkarıyor” diyor başka bir açıklamada. “Fakat onu heyecan verici yapan da bu; hatalı olduğunuz kanıtlandığında bir şey öğreniyorsunuz.”
Gökbilimciler b Centauri b’nin nasıl bu hale geldiğini henüz çözebilmiş değil. Janson, araştırmacıların bu olağan dışı sistemin “şu an için gizem olan” köken hikayesini çözmek için çalışacağını ve bunun “çözülmesi ilginç bir görev” olacağını söylüyor.
Bilim insanları, 1992’den beri binlerce ötegezegenin varlığını doğruladı ve gezegenlerin sıklıkla şaşırtıcı derecede çeşitli koşullarda oluştuğunu ortaya çıkardı. “Görünüşe göre nereye bakarsak bakalım; ister küçük veya büyük yıldızların etrafına, ister tek ya da ikili yıldızların veya canlı yıldızların ya da ölü yıldız kalıntılarının etrafına, her zaman çeşitli gezegenler buluyoruz” diyor Janson, Gizmodo’ya. “Hatta mümkün olmadığı düşünmediğimiz yerlerde bile.”
Yazar: Hannah Seo/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
