Yaklaşık 322 ışık yılı ötedeki Libra takımyıldızında, gökbilimcilerin şimdiye dek keşfettiği en olağanüstü ve en sıcak dünyalardan birisi yer alıyor. Avrupa Uzay Ajansı’nın geçtiğimiz Aralık ayında Dünya yörüngesine fırlatılan yeni ötegezegen avcısı CHEOPS uydusu, WASP-189b adı verilen bir ötegezegen belirlemiş. Bu gaz devi, gezegen sistemine sahip olduğu bilinen en sıcak yıldızlardan birinin yakınında dönüyor.
CHEOPS’un üzerinde çalıştığı ilk yabancı gezegen olan WASP-189b ilginç bir cisim: demirin gaza dönüştüğü 3.200 °C sıcaklığa ulaşabiliyor. Ayrıca bir yılı 2,7 gün sürüyor ve yumurta biçimindeki bir yıldızın etrafında yanlamasına dönüyor. Bu ilginç gezegenin detayları, hakem denetimli Astronomy and Astrophysics bülteninde yayımlanan bir çalışmada ortaya çıktı.
Çalışmanın baş yazarı olan ve Cenevre Üniversitesi’nde çalışan Monika Lendl, “Bu cisim, şimdiye kadar bildiğimiz en olağanüstü gezegenlerden birisi” diyor. WASP-189b sıcak bir Jüpiter gezegeni; yani kendi Güneş Sistemi’mizdeki Jüpiter’e benzeyen fakat çok daha uç derecede sıcaklıklara sahip bir gaz devi.
“Gezegenin kendisini göremiyoruz çünkü parlak şekilde yanan ana yıldızına çok yakın” diyor Lendl. Fakat yıldızın ışığı, gezegen önünden geçtiği zaman sönükleştiği için gezegenin orada olduğu biliniyor. WASP-189b’nin yıldızı, bizim güneşimizden daha büyük ve birkaç bin derece daha sıcak. Bu sebeple yıldız sarı-beyaz değil, mavi renkte görünüyor.
Lendl ve araştırma takımı, bu sisteme yönelik detay toplamak üzere; gezegen bizim bakış açımıza göre ana yıldızın önünden geçtiği zaman yıldızın ışığında meydana gelen ufak azalmayı ölçmüş. Takım ayrıca WASP-189 sistemini örtülme sırasında da gözlemlemiş; yani gezegen yıldızın arkasına geçtiği zaman. “Sistemin örtülmeden önceki ve örtülme sırasındaki parlaklığını karşılaştırarak, gezegenin ne kadar kadar parlak olduğunu ölçtük” diye ekliyor Lendl. Lendl ve takımı, gezegenin ana yıldızının da olağanüstü olduğunu görmüş. Mükemmel derecede yuvarlak değil; ekvatorda kutuplara göre daha geniş ve daha soğukmuş. Bu yüzden yıldızın kutupları daha parlak görünüyormüş. Görünüşe göre yıldız o kadar hızlı dönüyor ki, orta kısmında dışa doğru genişliyor.
Keşif, 2018 yılında İngiltere önderliğindeki Geniş Açılı Gezegen Araması veya WASP ölçümü sırasında yapılmış; bu sebeple gezegene bu isim verilmiş. CHEOPS’un işi ötegezegen bulmak değil; Kepler ve TESS gibi diğer görevlerde keşfedilen ötegezegenler hakkında daha kaliteli gözlemler ile daha fazla bilgi toplamak. Araştırmada yer almayan ve NASA Kepler Takımı’nın bir üyesi olan Jason Steffen, “CHEOPS’un görevi tam olarak buydu: Bilinen keşifleri takip ederek, bu keşifleri daha iyi tanımlamak” diyor. “Genel itibarıyla bu makale, uydunun kabiliyetlerini gerçek anlamda sergileyen harika bir çalışma.”
Bilim insanları, bugüne kadar 4.000’den fazla ötegezegen keşfetmiş. Üstüne üstlük; yıldızların ışığında gözlenen ve daha fazla gözlem yapılırsa ötegezegen oldukları ortaya çıkabilecek en az bu kadar daha kararma kaydedilmiş. WASP-189b gibi olağanüstü sistemler üzerinde yapılan çalışmaların, bilim insanlarının diğer dünyaları anlamasına yardımcı olması ve Güneş Sistemi’miz ile Dünya’mızın ne kadar eşsiz olduğuna dair yeni fikirler sunması umuluyor. “Elbette bir dizi gezegen sistemini keşfetmeye devam edeceğiz ve yakında birkaç sonuç daha açıklanacak” diyor Lendl.
Yazar: Paola Rosa-Aquino/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
