Leipzig Üniversitesinin öncülüğünde çalışan bir araştırma takımı, LINA (Yaşam şekli ve çevresel unsurlar ile bunların yeni doğanların alerji tehlikesindeki etkisi) çalışmasından alınan uzun vadeli verileri kullanarak Almanya’daki 373 anne ile çocuğunu hamilelik döneminden 10 yaşına kadar incelemiş.
Çalışma kapsamında annelere, stres seviyelerinin ve çocuklarının davranış problemlerinin değerlendirilmesi amacıyla üç anket doldurtulmuş. Araştırmacılar ilk önce hangi sosyal ve çevresel unsurların hamilelik sırasında annedeki stres seviyelerinin artışıyla bağlantılı olduğunu ve annedeki stresin, çocukta ortaya çıkan davranışsal problemler üzerindeki uzun vadeli etkisini değerlendirmiş. İkinci olarak ise bilim insanları kardeşi olan çocuklarda kardeşin, stres seviyelerini doğrudan azaltarak ve çocuğun psikolojik sağlığını iyileştirerek ya da annedeki stresin olumsuz etkisine dolaylı yoldan tampon olarak, çocukta ortaya çıkan davranışsal problemler üzerinde olumlu etki gösterip göstermediğini değerlendirmiş.
Doğum öncesindeki stres, çocukta davranışsal problemler meydana getirebilir
Çalışmanın sonuçları, yaşanılan bölgede yeterli sosyal alan bulunmaması gibi sosyo-çevresel baskı unsurlarının, hamilelik sırasında annedeki stres seviyelerinde meydana gelen artışla açık bir bağlantı sergilediğini gösteriyor. Dahası ise hamilelik sırasında endişe, keyif kaybı veya gerilim gibi yüksek stres seviyeleri yaşayan anneler, çocukları 7, 8 veya 10 yaşına geldiğinde davranış problemleri gördüklerini daha sık bildirebiliyor. Max Planck Enstitüsü Evrimsel İnsanbilim Bölümü ve Leipzig Üniversitesinde çalışan eş yazar Federica Amici şöyle aktarıyor: “Bu sonuçlar, doğum öncesinde meydana gelen orta dereceli stresin bile çocuk davranışı üzerinde birkaç yıl sonra dahi olumsuz etki gösterebildiğini aktaran önceki bulguları doğruluyor ve annenin refah düzeyini artırıp hamilelik sırasındaki anne stresinin tehlikelerini azaltan erken müdahale politikalarının önemini vurguluyor.”
Çalışmada ulaşılan olumlu bir bulgu da, büyük kardeşleri olan çocuklarda daha düşük davranış problemi görülmesi. Helmholtz Çevresel Araştırma Merkezinde çalışan ve LINA çalışmasının koordinatörü olan Gunda Herberth, “Evlerinde ağabeyleri veya ablaları olan çocuklarda davranışsal problem gelişme olasılığı azalıyor” diyor. “Bu durum, kardeşlerin sağlıklı bir çocuk gelişimini teşvik etmede büyük önem taşıdığını akla getiriyor.”
Büyük kardeşler sayesinde daha yüksek sosyal beceri mi?
Çalışma ağabey veya ablaların, çocuklarda davranışsal sorun gelişme ihtimalini doğrudan azalttığını ancak anne stresinin çocuk davranışı üzerindeki olumsuz etkisini düzenlemediğini gösteriyor. Peki büyük kardeşler çocuklarda davranışsal sorun görülme ihtimalini nasıl azaltıyor olabilir? Büyük kardeşleriyle etkileşim kuran çocuklarda daha iyi duygusal beceriler, bakış açısı kazanma ve sorun çözme becerileri gelişiyor olabilir. Bunlar, sosyal beceri ve duygusal anlama kabiliyetinin yükselmesiyle bağlantılı. Dahası; büyük kardeşlerin olması ebeveynler için öğrenme fırsatı sağlayabilir. Ebeveynler bu sayede daha farklı beklentiler geliştirebilir ve daha iyi ebeveynlik becerileri kazanabilir.
Bulgular dört gün önce BMC Public Health bülteninde yayımlandı.
Kaynak: Max Planck Enstitüsü Evrimsel İnsanbilim Bölümü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
