Bazen bir sorunun boyutunu anlamak için, daha uzaktan bakmanız gerekir. Avrupa Birliği Kopernik programının oluşturduğu yeni bir görselleştirme, tam da bunu yapıyor ve orman yangınlarının dünya çapında ne kadar kötü hale geldiğini gösteriyor.
Uydulardan gelen görüntü ve algılayıcı okumalarını bir araya getiren bu klip, gezegenin son 12 aylık sürede orman yangınlarıyla aydınlanan bölgelerini gösteriyor.
Klip ilerledikçe, sorunun ciddiyeti açıklık kazanıyor: Dünyanın bazı bölgeleri, yangınlar yüzünden yıl boyunca zar zor soluklanıyor. Diğer bölgeler ise mevsimler değiştikçe aydınlanıp kararıyor.
Veriler, Kopernik Atmosfer Gözlem Hizmeti (CAMS) isimli bir girişim aracılığıyla toplanarak kullanıma sunulmuş. AB Orta Menzil Hava Tahmin Merkezi’nce düzenlenen girişim; hükümetler ile şirketlere, orman yangınları ve bunun sonucunda oluşan kirliliğe yönelik plan yapmaları için yardımcı olmayı amaçlıyor.
CAMS’da kıdemli bilim insanı olarak görev yapan Mark Parrington “Orman yangınlarını gözlemlemeye yönelik son derece yoğun bir yıl oldu” diyor. “Yıl boyunca, yangınların şiddetini ve bunların yaydığı dumanı dünya çapında yakından izliyorduk ve bazen, epey olağanüstü olan bazı yangın faaliyetleri gördük.”
“Yılın belli dönemlerinde yangın görmeyi bekleyeceğimiz yerlerde bile bu faaliyetlerin bir kısmı şaşırtıcıydı.”
Yıl dönümünden beri, bazı bölgelerde yayılan ve uzaydan görülebilen bir tahribat izi bırakan yıkıcı yangınlar gördük.
Tahrip edici alevler, ABD’nin Kaliforniya eyaletinde yüzlerce evi yerle bir etti. Özellikle Kincade orman yangınının, on binlerce hektarlık arazinin yanmasından sorumlu olduğu düşünülüyor.
Kuzey Kutup Bölgesi’nde de orman yangınları gördük ve bu durum, Dünya’nın en soğuk bölgelerinde ısınma koşulları yaşandığının bir işareti niteliğinde. Kuzey Yarımküre’de kış mevsimi yerini yaza bıraktığında, bu alevlerin videoda ortaya çıktığını görebilirsiniz.
2019 boyunca 100’den fazla orman yangınının başladığı Kuzey Kutup dairesinde, sonradan atmosferin daha fazla ısınmasına katkıda bulunan karbon yatakları yanmış. Bu orman yangınları, havaya daha fazla sera gazı salıyor ve bu sırada, karbon dioksidi içine çekebilen ağaç ile bitki sayısını azaltıyorlar.
Can ve mal kaybını da eklediğinizde, durum endişe verici bir hal alıyor. Avustralya’nın başkenti Sidney’in hava kalitesi, yakındaki yangınların havaya duman ve parçacık yayması sebebiyle, tehlikeli olarak addedilen seviyeyi 12 kat geçmiş.
CAMS, 2019’ın başı ve Kasım’ın sonu arasında dünya çapında gerçekleşen orman yangınları sebebiyle, atmosfere 6.375 megaton CO2 gittiğini tahmin ediyor. Bahsedilen yangınların ötesinde; Suriye, Türkiye, Brezilya, Bolivya, Endonezya, Yunanistan ve Kanada’da da dikkate değer yangınlar yaşandı.
Kanada’daki yangınlar o kadar fazla duman çıkarmış ki, CAMS uydularının takip ettiği üzere bunlar, Atlantik Okyanusu’ndan Avrupa’ya kadar taşınmış.
Ancak Avrupa ve Güney Tropik Afrika’nın da içinde bulunduğu bazı bölgelerdeki orman yangınları, aslında 2000’lerin başlarına kıyasla azalmış.
Bu her ne kadar karmaşık ve sürekli değişen bir görüntü olsa da; gezegenin ısınıp iklimin değişmesiyle beraber daha tehlikeli yangın durumları oluştukça, orman yangınlarının sayısının artması ve canlılar ile hava kalitesine daha fazla zarar vermesi bekleniyor. 2020’nin yangın faaliyeti videosu, daha da korkutucu olabilir.
“Genel olarak yangın faaliyeti, küresel anlamda 2019 yılı için epey ortalama geçmiş olsa da; önceki yıllarla kıyaslandığı zaman, belli bölgelerde olağandışı yoğun faaliyet içeren bazı örnekler oldu. Bu bölgeler arasında, düzenli yangın mevsimleri bulunan ve bunların yıkıcı geçtiği bölgeler de var” diyor Parrington.
Yazar: David Nield/ScienceAlert
