Yoğunluğu çelikten daha yüksek ve boyutu Neptün kadar olan bir gezegen keşfeden uluslararası bir araştırma takımı, bu gök cisminin dev gezegenlerin çarpışması sonucunda oluşmuş olabileceğini düşünüyor.
TOI-1853b isimli gezegenin kütlesi, bilinen diğer benzer boyutlu gezegenlerden neredeyse iki kat büyük ve yoğunluğu da inanılmaz derecede yüksek. Bu boyuttaki gezegenlerde, genelde bu kadar fazla kaya miktarı olması beklenmiyor.
Dün Nature bülteninde yayımlanan çalışmaya Tor Vergata – Roma Üniversitesi ve Bristol Üniversitesinde çalışan Luca Naponiello öncülük etmiş. Gezegeni meydana getiren dev çarpışmalar, hafif atmosfer ve suyun bir kısmını ortadan kaldırarak geride çok miktarda kaya bırakmış olmalı.
Bristol Fizik Fakültesinde çalışan kıdemli araştırma görevlisi ve makalenin eş yazarı Dr. Phil Carter, “Güneş sistemimizdeki gezegen kütleli cisimler arasında yüksek enerjili çarpışmalar gerçekleştiğine dönük güçlü bulgular var” diyor. “Dünya ve Ay buna birer örnek. Bunun kanıtlarını küçük bir miktar ötegezegende de görüyoruz.
“Ötegezegen sistemlerinde devasa bir gezegen çeşitliliği olduğunu biliyoruz; pek çoğunun güneş sistemimizde benzeri yok. Fakat genellikle kayalık gezegenler ile Neptün/Uranüs gibi buz devleri arasında kütle ve bileşimlere sahipler.
“Bizim çalışmaya yaptığımız katkı, daha büyük boyutlu orijinal gezegendeki daha hafif atmosfer ve su/buzu ortadan kaldırabilecek son derece büyük çarpışmaları modelleyip, ölçülen bu olağanüstü yoğunluğu üretmekti.
“Gözlemlendiği şekliyle TOI-1853b’yi meydana getirmek için başlangıçtaki gezegen kütleli cismin muhtemelen su yönünden zengin olması ve saniyede 75 km’den daha büyük bir hızla olağanüstü büyüklükte bir çarpışma gerçekleştirmesi gerektiğini keşfettik.”
Gezegen, galaksi boyunca yer alan gezegenlerin oluşumunda dev çarpışmaların yaygınlığına yönelik yeni bulgular sağlıyor. Yeni keşif, güneş sistemine dayalı gezegen oluşum kuramlarının ötegezegen oluşum kuramlarına bağlanmasına da yardımcı oluyor. Uç noktada bulunan bu gezegenin keşfedilmesi, gezegen sistemlerinin oluşumu ve evrimine dair yeni fikirler veriyor.
Lisansüstü öğrencisi ve makalenin eş yazarı Jingyao Dou, “Bu gezegen çok şaşırtıcı!” diyor. “Normalde bu kadar fazla kayayla oluşan gezegenlerin, suya benzer yoğunluklara sahip Jüpiter gibi gaz devlerine dönüşmesini bekleriz.
“TOI-1853b Neptün boyutunda fakat çelikten daha yüksek bir yoğunluğu var. Çalışmamız bu durumun, gezegenin oluşumu esnasında başka bir gezegenle son derece enerjik şekilde çarpışırsa gerçekleşebileceğini gösteriyor.
“Bu çarpışmalar, daha hafif kütleli atmosfer ve suyun bir kısmını götürüp, geride kaya bakımından önemli ölçüde zengin, yüksek yoğunluklu bir gezegen bırakmış.”
Araştırma takımının şimdiki planı, TOI-1853b’yi detaylı şekilde gözlemlemeye devam ederek kalıntı bir atmosfer olup olmadığına bakmak ve varsa bunun bileşimini incelemek olacak.
Yardımcı profesör ve eş yazar Dr. Zoe şöyle bitiriyor: “Beklediğimiz bir şey olmadıklarından, daha önce böylesine olağanüstü büyüklükteki çarpışmaları araştırmamıştık. Yaptığımız sanal canlandırmaların temelinde yatan malzeme modellerini geliştirmek ve modellenen olağanüstü büyüklükteki çarpışmaların aralığını genişletmek için yapılması gereken çok iş var.”
Canlandırmalar, Bristol Üniversitesi İleri Hesaplama Araştırma Merkezinin bilişim tesisleri kullanılarak yürütülmüş. Araştırmaya sermaye sağlayanlar arasında İngiltere Bilim ve Teknoloji Tesisleri Konseyi (STFC) ve Çin Bilim Konseyi de bulunuyor.
Kaynak: Bristol Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu
