Doktorlar hastanın sodyum klorürün yerine sodyum bromür kullandığını söylüyor.
Tuz alımını azaltmak, genel sağlık durumunuzu iyileştirmek açısından sağlam bir yöntemdir. Fakat klasik sodyum klorürü sodyum bromür ile değiştirmek; akne, istemsiz kas spazmları ve paranoid psikoz ile karşılaşmak için sağlam bir yöntemdir. Bu yüzden söz konusu kimyasaldan tümüyle kaçınmak muhtemelen en iyisidir; ChatGPT size tersini söylese bile. Yakın zaman önce meydana gelen bir vakada, söylenenlere göre üretken yapay zekanın besin önerisini uygulayan bir hasta üç hafta boyunca hastanenin psikiyatri kliğine yatırıldı.
20’nci yüzyılın ilk dönemlerinde anksiyete, uykusuzluk ve histeri gibi problemlere yönelik reçetesiz satılan bir dizi ilaçta bromür tuzları bulunuyordu. Sonuç olarak, tarihi kayıtlar o zamanlar psikiyatri enstitülerine yapılan başvuruların yüzde 5 ila 10’unun bromür zehirlenmesine ya da bromizme atfedilebildiğini gösteriyor. Günümüzde o kadar büyük sağlık sorunu olmasa da; bu bileşenden çok fazla yutmak sık sık ciddi sorunlara sebep oluyor. Bu sorunlar arasında sivilceli döküntüler, bulantı ve kusmanın yanısıra kafa karışıklığı ve halüsinatif davranış gibi nörolojik durumlar da yer alıyor.
Bromür zehirlenmesi vakaları, ABD Gıda ve İlaç Dairesinin 1975’te bromür kullanımını yasaklamaya başlamasıyla büyük ölçüde ortadan kayboldu fakat bu sayı, kontrolsüz beslenme destekleri ve yatıştırıcılara tekrar eklenmesi sebebiyle son yıllarda yukarı doğru artış sergiliyor. Bunu da söylenenlere göre yapay zeka programlarının tekrar tekrar (doğrudan tehlikeli olmasa da) hatalı öneriler sunmasıyla birleştirdiğinizde, detayları Annals of Internal Medicine bülteninde yayımlanan bir vaka raporunda sunulan bir durumun ortaya çıkması an meselesiydi.
Hekimlere göre önceden psikiyatrik veya tıbbi bir geçmişi olmayan 60 yaşındaki bir adam, komşusunun onu zehirlediğini iddia ederek hastanenin acil servisine gelmiş. Başlangıçta herhangi bir ilaç veya besin desteği kullandığını söylememiş ve hayati işaretleri ile fiziksel muayenesi “normal” olarak değerlendirilmiş.
Hastane personeli onu bir odaya aldıktan kısa süre sonra işler sarpa sarmış. Odaya gittiğinde, birden çok besin kısıtlaması uyguladığını itiraf etmiş ve evde kendi suyunu damıttığını belirtmiş. Personellere son derece susamış olduğunu söylese de kendisine sunulan suya paranoyakça yaklaşmış. Buradan itibaren durum daha kötü gitmiş.
Hekimler o zamanları şöyle hatırlıyor: “Başvurudan sonraki ilk 24 saatte, paranoya ile görsel ve işitsel halüsinasyonlarda artış sergiledi. Kaçmaya çalıştıktan sonra zorunlu psikiyatrik yatış yapıldı.”
Zehir kontrol uzmanları ve ilave laboratuvar testleriyle yapılan sonraki istişareler, hastanın bu dengesiz davranışına yönelik en muhtemel açıklamanın bromizm olduğunun düşünülmesine yol açmış. Damar içi sıvıların, elektrolit replesyonun ve antipsikotik risperidonun uygulandığı birkaç günlük tedavi sürecinden sonra doktorlar nihayet hikayenin tamamına ulaşmışlar.
Hastanın söylediğine göre geçenlerde tuzun sağlığa yönelik olumsuz etkileriyle ilgili yazılar okuduktan sonra tuzu kesme yöntemlerini araştırmaya başlamış. Fakat adam sadece sodyum alımını azaltmaya çalışmıyor, söylenenlere göre hayatından hepten çıkarmaya çalışıyormuş.
“Sadece kişinin beslenmesindeki sodyumu azaltmayla alakalı bilimsel makaleler bulabildiğine şaşırmıştı” diye yazıyor doktorlar. “Üniversitede beslenme okuma geçmişinin olmasından ilham almış ve klorürü hayatından çıkarmak için kişisel bir deney yürütmeye karar vermişti.
ChatGPT’ye danıştıktan sonra, sohbet robotu söylenene göre klorür yerine bromür kullanmasını önermiş. Sonrasında tam da bunu yapmış; üç ay boyunca.
Vaka raporunun yazarları, hastanın yazdığı istemi ifade şekli sebebiyle ChatGPT’nin önerisini yanlış yorumlamış olabileceğini belirtiyor. Program bunu tıbbi bir sorgu şeklinde kaydetmemiş ve “muhtemelen temizlik gibi diğer amaçlar için” bromürü önermiş olabilir.
Araştırma takımı maalesef adamın sohbet kayıtlarının dökümüne hiç erişememiş, bu yüzden kuramın sadece spekülasyon olduğu konusunda uyarıyorlar. Buna rağmen ChatGPT 3,5 ile kendilerinin yaptıkları deney, hipotezin kesinlikle akla yatkın olduğunu göstermiş.
“[C]hatGPT 3,5’a klorürün yerine ne konabileceğini sorduğumuzda biz de bromür içeren bir yanıt ortaya çıkardık” diye yazıyorlar. “Ancak yanıtta, bağlamın önem taşıdığı belirtilmiş ve bir tıp profesyonelinin yapmasını beklediğimiz gibi özel bir sağlık uyarısı sağlamamış ya da neden bilmek istediğimizi sormamıştı.”
Hastanın fiziksel durumu sonunda normale kavuşmuş ve psikotik belirtileri de bu üç haftalık süre içinde geçmişti. Taburcu olduktan iki hafta sonra geldiği kontrolde hiçbir sorunu kalmamıştı. Tüm bu olanlar bize şunu hatırlatıyor; yapay zeka bazı şeylerde yeterli olabilse de tıbbi danışmanlığı insan uzmanlara bırakmak sizin için en iyisi.
Yazar: Andrew Paul/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
