Kalın bir sis tabakası geçen ay Çin’in başkentini kapladı, gökdelenler birer gölgeye ve temiz hava sarı bir sise dönüştü. Chas Pope tarafından kameraya kaydedilen sis, çöldeki bir kum fırtınası gibi Pekin’in sokaklarında hızla ilerlerken görülebiliyor.
Bu ay sis Pekin dahil olmak üzere 25 Çin şehrini etkileyerek yetkililerin ülke çapında “şiddetli sis” nedeniyle en yüksek alarm seviyesi olan kırmızı alarm ilan etmelerine neden oldu.
Bu Çin’i kaplayan ilk sis değil. Geçmiş yıllarda da hava kirliliği nedeniyle Pekin’de okullar kapanmış, hatta güneş ışığının engellemesi nedeniyle bölgedeki çiftçileri endişelendirmişti. Koruyucu maskeler artık günlük yaşamın bir parçası haline gelmiş, hatta kanserin bakış açısından sise satirik şiirler yazılmaya bile başlanmış.
Peki Pekin niçin sürekli sis tarafından kaplanıyor? Bunun trafik ve endüstriyel kirlilik gibi bir çok nedeni var, ancak bu sis olayı düşen sıcaklıkların elektrik talebini fazlasıyla artırması nedeniyle kış aylarında daha sık yaşanıyor. Kirliliğe neden olabilecek bir çok kaynak olmasına rağmen, kömür yakılması Çin’de hava kirliliği nedeniyle oluşan ölümlerin en büyük sorumlusu. 2013’te 366.000 ölüme neden olduğu bildiriliyor.
Kışın daha fazla hane ısıtıcılarını çalıştırıyor ve bu ısıtıcıların ihtiyaç duyduğu enerji kömürle çalışan ve havaya ufak, kömürleşmiş toz parçacıkları yayan termik santrallerden geliyor.
Bu toz parçacıkları temiz havayı kirleten dumanı ve sisi oluşturuyor. Havadaki parçacıklar görüş mesafesini azaltıyor ve bitki örtüsüne zarar verebilecek asit yağmurlarına neden oluyor. Ayrıca partiküller binaların boyalarını aşındırabilir. Ancak asıl endişe insan vücudunda yaratacağı etkiler. 10 mikrometreden küçük bu partiküller, ciğerlere zarar verebileceği, astımı ağırlaştırabileceği ve hatta kalp krizlerine neden olabileceği için sağlık uzmanlarını özellikle endişelendiriyor. Hatta bu ufak parçacıkları barındıran havayı solumak kalp veya ciğer hastalığı olan kişiler için ölümcül olabilir.
AccuWeather’a göre Pekin’in sis ile olan bu sorunlarının nedeni coğrafi. Pekin, Xishan ve Yanshan dağları tarafından çevrelenmiş. Yüksek basınçlı bir hava kütlesi bölgeyi etkisi altına aldığında şehrin üstündeki hava yükselemiyor ve çevredeki dağların üzerinden geçemiyor. Şehrin üstünde kalarak gittikçe kirleniyor ve insanlar bu havayı solumaya devam ediyorlar.
Çin bu sorunla baş edebilmek için bazı adımlar atmaya başladı. Hükümet araçların neden olduğu kirliliği azaltmak için araç kullanımı kısıtladı. Ancak bu önlem geçici. Çin yetkilileri ülkenin yenilenebilir enerji projelerine 360 milyar dolar harcayarak rüzgar ve güneş enerjisi kullanımı artıracaklarını duyurdular. Tabii bu uzun bir süreç. Çin hala dünyadaki en büyük kömür tüketicisi ve bu kara enerji kaynağını kullanmaya devam etmeyi planlıyor.
Tabii ki iyimser olmak için de nedenler var. Örneğin Los Angeles da Pekin gibi çukurda bulunan, etrafı deniz ve dağlarla çevrilmiş bir şehir ve bir zamanlar Los Angeles da ciddi hava kirliliği sorunu yaşıyordu. Ancak son yıllarda uygulanan katı düzenlemeler havadaki kirliliği azaltıp şehirde mavi gökyüzünün tekrar görülmesini sağladı. Çin’de de mavi gökyüzünün geri dönmesi için umut var, ancak orada yaşayanlar maalesef yakın bir zamanda temiz hava soluyamayacaklar.
Çeviri: Berkay Belek
kaynak bilgisi alabilir miyim?