ABD’de şu ana kadar uzay seyahatiyle ilgili medyada yer alan haberlerin büyük çoğunluğu milyarderler ve özel şirketlerin aktiviteleriyle ilgiliydi. Göz ardı edilen bir gerçek var: Küresel ticaretin geri kalanının çoğunda olduğu gibi Çin’in yeni nesil uzay girişimcileri hem ticari hem de turistik alanda rekabet etmeyi planlıyor.
Merak uyandıran konu Çin’in birdenbire ortaya çıkan ticari uzay fırlatma şirketi Expace. Şubat ayında kurulan şirket Çin’in Wuhan’daki ilk ticari uzay endüstriyel parkının başı çeken kiracısı olma yolunda. Şimdiden katı yakıtlı Kuazhiou roketlerinin fırlatması için 10’un üzerinde kayıt yaptırdı. Expace’in başkanı Zhang Di, aynı zamanda Kuaizhou roketlerini yapan Çi̇n Uzay ve Havacılık Bilimi ve Sanayi Şi̇rketi Dördüncü Akademisi (CASIC) başkan vekili.
Çin’in uydu karşıtı silahları ve uçuş esnası savunma füzelerinin fırlatma aracından türetilen Kuaizhou, katı yakıt tüketen 2 çaplı bir roket. KZ-11 fırlatma başına kilogramı 10.000 Amerikan doları olmak üzere 1,5 tonluk yükü alçak dünya yörüngesine taşıyabiliyor. Expace’in hedefi yerli ve yabancı müşteriler için küçük uydular fırlatmak, ayrıca KZ-11’in katı yakıt tüketmesinin anlamı sıvı yakıt tüketen roketlerle karşılaştırıldığında talep üzerine fırlatılabilmesi.
1,5 milyar dolarlık yatırımının bir kısmı fütüristik turizm ve uzay tema parkı olan Kuang Chi Group ekzo-atmosferden başlamak kaydıyla (yerden 24 kilometre yukarıda) “Cloud” yüksek irtifa balonunda 3 saatlik bir uçuşla turistlere lüks hayatı sunmayı planlıyor. Turistler uzay kapsülünden esinlenilerek tasarlanmış olan yolcu kabinlerine oturtulacaklar, bu kabin balonun altında asılı vaziyette olacak. Kuang Chi “Cloud” balonu Çin’in ilk olarak 2015 Ekim ayında havalanan “Yuanmeng” yüksek irtifa hava gemisiyle ilişkilendirilebilir. Hem Yuanmeng’in hem de Cloud’un doğal afet sensörü görevi görmesinden tutun da füze savunma sistemi olarak kullanılmasına kadar daha ciddi uygulamaları da mevcut. Bu hava gemilerinin yüksek irtifada bulunabilmeleri uydu ağlarının çalışmadığı durumlarda onların iletişim merkezi olarak kullanılabilmelerine de olanak sağlıyor.
Bir diğer uzay ve havacılık araştırma devi olan Çin Fırlatma Araçları Teknoloji Akademisi (CALT) dünyanın en geniş tek evreli uzay uçağı planını 30 Eylül’de Meksika Guadalahara’da gerçekleşen Uluslararası Havacılık Kongresi’nde açıkladı. Her iki uzay uçağı da dikey olarak havalanacak. Küçük olan 10 tonluk uzay uçağı 4 yolcu taşıyacak şekilde tasarlandı ve sesin 6 katı hızda 100 km irtifaya çıkacak. 20 yolcu kapasiteli 100 tonluk versiyonu ise sesin 8 katı hızda 130 km irtifaya çıkacak. Küçük olan uzay uçağı teknoloji tanıtımı görevi görürken büyük olanı başlangıçta sadece kargo taşımak için kullanılacak. SpaceX Raptor ve Blue Origin BE-4 roket motorları gibi bu uzay uçaklarında da sıvı oksijen ve sıvı metan motoru olacak. CALT olağan bakım-onarım işleminden önce uzay uçaklarını 50 defa uçurmayı hedefliyor.
Çin’in büyük uzay uçağı yörüngesel yükleri fırlatmak için tasarlandı, uçak bir askı vasıtasıyla ikinci aşama roketi taşıyacak. Bu roket Karman hattını (deniz seiyesinden 100 km yükseklikte) geçtiğinde ayrılacak ve 1-2 ton ağırlığındaki uyduyu yörüngeye yerleştirecek. (Amerikan DARPA XS-1 de benzer bir tasarımı kullanıyor.) 100 tonluk bir uzay uçağı inşa ederken ve en azından ufak varyantını teknoloji tanıtıcısı olarak 2020’de hizmete sokma planı zamanlama açısından düşünüldüğünde oldukça azimli olmayı gerektirir. Teknoloji diğer ülkeler tarafından kanıtlandı. Örnek olarak Blue Origin’in New Shepard roketi (uzay uçağından ziyade tekrar kullanılabilir roket diyebiliriz) 75 ton ağırlığında ve Karman hattını geçebiliyor. CALT uzay uçakları ayrıca ısı kalkanı ve iniş kılavuz elektroniği teknolojilerinin başarısını tanıtabilirler, böylece 2020 ortalarında uçması için ayarlanmış yörüngesel “hybid” uzay uçağı gibi Çin’e ait diğer uzay uçaklarının da yolu açılmış olur.
Çeviren: Kaan Hakan Akol
