Araştırmacılar çinkonun böbrek taşlarını nasıl etkilediğini keşfetmek isterken komik bir durum meydana gelmiş: Birbiriyle çelişen iki farklı kuram ortaya çıkmış. Birinci kurama göre çinko, söz konusu taşları meydana getiren kalsiyum oksalat kristallerinin büyümesini engelliyor. İkinci kurama göre ise kristallerin yüzeyini değiştirip, daha fazla büyümeye teşvik ediyor. Şimdiyse her iki durumun geçerli olduğu söylenebilir: Houston Üniversitesi’nde çalışan kimya ve biyomoleküler tıp profesörü Jeffrey Rimer’in yürüttüğü, Amerika Kimya Derneği’ne bağlı Crystal Growth & Design bülteninde sunulan çalışmaya göre her iki kuram da doğru.
“Çinkoyla ilgili daha önce hiç görmediğimiz bir şey görüyoruz. Kalsiyum oksalat kristallerinin büyümesini yavaşlatıyor fakat aynı zamanda bu kristallerin yüzeyini değiştirerek, beraber büyüme biçiminde bozukluklara yol açıyor. Bu anormallikler, yeni kristaller için çekirdeklenme ve büyüme merkezleri oluşturuyor” diyen Rimer, bu etkiyi iki tarafı keskin bir kılıca benzetiyor.
Artan bir ağrıya ve tıbbi masrafların yükselmesine yol açan böbrek taşı oluşumu, hastalarda giderek daha sık görülen patolojik bir durum halini aldı.
Kalsiyum oksalat kristalleri her yerde bulunsa da, bu kristallerin doğal şekilde en bol bulunan biçimi, insan böbrek taşı hastalığında görülen kalsiyum oksalat monohidratları (COM). COM ile birlikte böbrek taşları, yoğunlaşmış idrarda kristalleşen veya birbirine yapışan çeşitli sert inorganik tuzlar ve inorganik bileşenlerden (ör. proteinler) meydana geliyor. Bunlar idrar yolundan geçerken büyük ağrılara sebep olabiliyor.
Laboratuvar ortamında yürütülen deneyler ile hesaplamalı bir model bileşimini kullanan Rimer ile takımı, yeni çalışmada çinkonun COM kristal büyümesi üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmış.
Laurie Fickman/Houston Üniversitesi. Ç: O.
