Dünya sıvılaştığında.
Depremler kendi başlarına yeterince yıkıcıdır, fakat bütün o basınçla birlikte doymuş, gevşek veya kumlu toprakları birleştirdiğinizde, yer dönüşüm geçirir ve ayağınızın altında sıvılaşır.
Alttaki toprak bir sıvı gibi davranmaya başladığında, sokaklarca evin tamamı, sürrealist bir tablonun gerçekliğe dışavurumu gibi eğilip bükülürken, binaların tamamı, hareketli toprağın üzerine düşecek gibi olabilir.
Ve konu şu ki, ağır biçimde sıvılaşmış toprak için, doğru koşulları elde etmek, şaşırtıcı şekilde kolaydır.
Illinois Eyaleti Jeolojik Etütü tarafından kaydedilen aşağıdaki videonun kanıtladığı üzere, eğer bir miktar kısmen doymuş toprak alıp onu bir tepsiye koyar ve tabana birkaç kez sertçe vurup bir depremi taklit ederseniz, kumu çorbaya döndürürsünüz:
Yüzeyin altında saklı olan herhangi bir şey, pirinç ağırlıktan oluşan ‘bina’ çamura batarken, yukarı çıkıp açığa çıkacaktır.
Kum, ilk önce epey nemli görünse de, ‘deprem’den sonra, gerçek su birikintileri soyutlanır ve nesnelerin etrafında şekillenir, ve bütün bölge az önce sel basmış gibi görünür.
Bu doğa olayı, gevşek ve sıkışık zeminlerin, ani ve tekrarlı miktarlarda basınca tepki verme şekli yüzünden gerçekleşir; sıkışık zeminler şişmeye ve genişlemeye yatkınken, gevşek zeminler sıkışmaya yatkındır.
Bu sıkışma, eğer katı zeminin karaya oturmasını istiyorsanız iyi bir şey gibi gelebilir, ancak toprak bir sürü su içeriyorsa, bu su, gözenek alanları adı verilen ve toprak taneleri arasında oluşan boşluklara doğru hareket etmeye başlar.
Bu durum, toprak parçacıklarının birbirleriyle temaslarını kaybetmelerine yol açarak, zeminin genel dayanıklılığını önemli oranda azaltır. Bu sırada su, basınç artışına cevap vererek yüzeye doğru yukarı çıkmaya çalışır.
Science Learning Hub internet sitesi şöyle açıklıyor: “Bu biraz, bir kahve demleme aracını düşüncesizce kullanmaya benziyor.
“Eğer pistonu çok hızlı iterseniz, su ve kahve telveleri baskı altına girer. Eğer pistonun kenarları etrafında bir boşluk bulurlarsa, bütün tezgaha veya masaya püskürürler.”
2011 yılındaki bir Yeni Zelanda depreminde çekilmiş bu görüntüde, yeraltı suyunun yüzeye çıkışını görebilirsiniz.
Ve işte, toprak sıvılaştığı zaman nasıl göründüğüne dair gülünç bir ispat:
Sonuçlar yıkıcı ve tuhaf olabilir, Japonya’daki 1964 Niigata Depremi’nin bu görüntüsünde görebileceğiniz gibi:
Ve 1906 depreminden sonra San Francisco’da ürpertici şekilde yamulmuş olan bu sokak:
Aşağıda, ayağınızın altındaki zeminin düşündüğünüz kadar sert olmayabileceği gösteriliyor, fakat eviniz onun üstünde olmadığı sürece, elbette harika gözüküyor:
