Balkabağının ismi Muggle’mış ve bir boğa geyiği kadar ağırmış. 2.819 pound’luk (1.278 kg) ağırlığı ve 6,4 metreyi açan çevresiyle birlikte bu dev balkabağı, 4 Ekim 2025 günü Guiness Dünya Rekorları Kitabı’nda “en ağır balkabağı” ve “çevresi en geniş balkabağı” çifte unvanını kazanmış.
İngiliz ikizler Ian ve Stuart Paton için bu, kazanması 51 yıl süren zor bir zafer. “13 yaşındayken bize bir miktar tohum verdiler” diyor Ian Paton. “Onlardan biri 24,5 kilogramlık bir balkabağı haline geldi ve her şey onunla başladı. Bir tanesini yetiştirdiğinizde hastası oluyorsunuz.”
İkizlerin pek çoğuna Hagrid gibi Harry Potter karakterlerinin isimleri verilen bu balkabaklarından birkaçı, yıllar yılı zar zor yaklaşmış. 2022’de İngiltere’nin en ağır balkabağı unvanını yakalamışlar; şüphesiz bu bir onur ama dünya su kabağı hakimiyetinde Amerikalıları yenmekle pek eşdeğer değil. Onlarca yıl boyunca kıyısından dönmenin, insanı bu dev balkabağı oyunundan sonsuza kadar soğutacağını düşünebilirsiniz. Stuart bu yılın ardından emekliye ayrılacağını söylese de Ian devam etmeyi planlıyor
“Bence durum tamamen o devasa boyutla ilgili; bu şeyler ufak bir arabanın boyutuna ulaşıyor” diyor. “Bir tohum ekiyor ve bir canavar meydana getiriyorsunuz.”
Günümüzde “balkabağı hastalığı” küresel bir dert. 1992 yılında, Dev meyve ve sebze dünyasının idari organı olarak Great Pumpkin Commonwealth kurulmuş. Kuruluşun var olma sebebi balkabakları olsa da karpuzlara, domateslere ve uzun balkabaklarına da başkanlık etmişler. Kuruluş bugün Güney Afrika, Japonya ve Avustralya kadar uzak yerlerde onaylanmış 70’ten fazla dev balkabağı tartım alanına bakıyor. Rekabet azılı, rakamlar büyük ve sıklıkla da kazançlı. Fakat olağanüstü boyutta su kabağı yetiştirmenin ardında gerçek bir bilim yatıyor, tabi biraz da şans.
Dev balkabaklarının kısa bir tarihi
Kafayı dev sebzeler yetiştirmekle bozmuş yetiştiriciler yeni bir şey değil. ABD’deki Batı Alaska Eyalet Fuarı’nda 1920’lerden beri dev lahana tartımları düzenleniyor. Half Moon Körfezi Balkabağı Festivali Yarışması (dev balkabağı dünyasının nihai tacı) ilk olarak 1974 yılında başlamış. O zamanki şampiyon, 60 kilogramlık cılız bir sebzeymiş. Aradan geçen zamanda ağırlıklar katlanarak artmış.
Cornell Üniversitesi AgriTech’e bağlı Bütüncül Bitki Bilimi Fakültesinde çalışan Steve Reiners, “Bir noktada kimse bir tonluk balkabağı göreceğimizi düşünmüyordu ama şimdi o noktadayız ve ötesine gidiyoruz” diyor. 2012 yılında Rhode Island eyaletinde yaşayan Ron Wallace, 2.000 pound (911 kilogram) tutan bir örnekle cam tavanı kırıp geçmiş. Balkabakları o zamandan beri dev boyutlara ulaştı ve 3.000 pound’luk eşiğe dayandı.
“Birkaç yıl önce bir mühendisin, kendi üzerine çökmeden önce 20.000 pound’a yaklaşabileceklerini öne sürdüğünü okumuştum” diyor Reiner. Dev bir balkabağının dış kısmı genelde 30 cm kadar kalın ve bir elektrikli testereyle kesebileceğiniz kadar sert. “Sanırım bizi sınırlayan şey mevsim. Yetiştirmek için belli bir süre var.”
Paton ikizlerin balkabağı Muggle, bir tohumdan Sindirella’nın bindiği at arabası boyutuna sadece 131 günde ulaşmış.
Hepsi bir tohumla başlıyor
Paton ikizlerin ödüllü balkabağı, kendisinden önce dünya rekoru kıran pek çok balkabağı gibi bir Atlantik Dev çeşidi. İlk olarak 1970’lerde, Cucurbita maxima‘nın bir çeşidi olarak geliştirilmiş. Bu devlerin tohumları, sıradan bir kabak fenerin tohumundan yalnızca biraz daha büyük ve korkutucu hızlarda büyüyorlar. Bitkiler büyümeye başladığında, sarmaşıklar her yöne günde 30 cm uzanıyor. Başlangıçta yetiştiricinin sarmaşıktaki bebek balkabaklarından birini seçmesi gerekiyor. Daha ufak olanları toplayarak, bitkiyi tüm enerjisini bir balkabağına vermeye mecbur bırakıyorlar.
“Balkabaklarımız günde 32 kilogram ve 10 günde 320 kilogram büyüyebiliyor” diyor Paton gururla ve ekliyor: “İnsanlar onları neyle beslediğimizi soruyor ve ben de ‘Her gün bir küçük çocukla!’ diyorum.”
Şaka bir yana, balkabağı yetiştiricileri bu devleri korkutucu miktarda suyla besliyor; Paton’un balkabaklarında bu miktar günde yaklaşık 500 litre. “Susuyorlar” diyor Paton. “Metrekare başına normal domates bitkinizden daha fazla gübre istemiyorlar; domates bitkinizin yaklaşık 1.200 katı olduklarından, sadece daha genişler.”
Dev balkabağı yetiştirmek elbette bir sanat olsa da; şampiyonlar sihirli bir değneğin veya herhangi bir sırrın olmadığında ısrarcı. Minnesota eyaletindeki Anoka Teknik Üniversitesinde çalışan bahçecilik okutmanı Travis Gienger, başarısını genetiğe, sabra ve özenli bitki idare yöntemlerine atfediyor. Her yıl bitkilerini el ile tozlaştırarak geniş bir çevresi olan balkabağının genleriyle olağanüstü kalın kabuğu olan bir balkabağıyla birleştiriyor.
“Kazanmak için kalın bir kabuk gerekiyor” diyor Gienger ve şampiyonların genelde ağırlık ile sıralandığını söylüyor. Half Moon Körfezi Balkabağı Festivali Yarışması’nı dört kez kazanan Gienger, Kuzey Amerika rekorunu 2022’de kırmış. 2023’te 1.247 kilogramlık Michael Jordan lakaplı dev ile önceki dünya rekorunu kırmış.
Paton’lar gibi Gienger da neredeyse bütün hayatı boyunca kafayı buna takmış. “Babam küçükken 50 kg’lik küçük balkabakları yetiştiriyordu ve onları el arabasına koyuyorduk” diyor. “Sonrasında eyalet fuarına gittim bazı büyük balkabakları gördükten sonra kendim de yapıp yapamayacağımı merak ettim. Yaklaşık otuz yıl sonra dünya rekorum oldu.”
Su kabağındaki servet ve ihtişam2
Balkabağı şöhret ve servetine giden yol tehlikelerle dolu. Gienger’ın bu seneki muhtemel adayının kenarındaki ufak, küçük bir delik, ana boşluğa hava girmesine yol açmış. Balkabağının tamamı çürümüş. “Kontrolünüz dışında olan birçok etmen var” diyor Gienger. “Hava durumu belli ki büyük bir etmen. Yağmur çok yağarsa kötü olur. Çok sıcak veya çok soğuk geçerse, fazla soğuk genelde problem yaratır. Dolu fırtınaları da zararlıdır.”
Balkabakları olgunluğa eriştiğinde bile aşılması gereken güçlükler bulunuyor. 2000 pound’u aşkın meyveyi sadece kaldırmak için özel bir teçhizat gerekiyor. Geçen yıl Gienger, kazanan balkabağını tartım için 35 saat boyunca 3.200 km’den fazla uzağa, Kaliforniya’ya götürmüş. Yarışmadan sonra, üç yetiştiricinin parçalara ayırmak için beş gün uğraştığı New York’a geri gitmesi gerekmiş.
Yine de her şeye değmiş. Michael Jordan’ın tek bir tohumu 349 dolara gidiyor. Gienger da 30.000 doları eve götürmüş ve Half Moon Körfezi’ndeki Ritz-Carlton otelde bir haftasonu geçirmiş. “Gayet iyi bir alışveriş oldu” diyor. “Bir ceket ve oymalı yüzük veriyorlar. Ardından sizi büyük geçit töreni için bir balkabağı arabasına koyuyorlar.”
Çoğu yetiştirici için kazanmanın gururu para ödülünden çok daha ağır basıyor. Paton’un belirttiği üzere bu balkabaklarını sadece yetiştirmek ufak bir servete mal oluyor. “Ona dünyanın en dostane sporu diyoruz çünkü hepimiz birbirimize yardım ediyoruz” diyor Paton. “Nihayetinde kendinizle yarışıyorsunuz. Doğa Ana’ya karşı yapılan bir zeka yarışı.”
Yazar: Diana Hubbell/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
