Yaşayan en yakın akrabalarımız, bizim fark ettiğimizden çok daha zeki.
Dişi şempanzeler, ataerkil toplum yapılarında güç sahibi olmayabilirler fakat, kendilerini ve çocuklarını nasıl koruyacaklarını biliyorlar.
Yeni araştırmanın öne sürdüğüne göre, olayları uzaktan izleyen dişi şempanzeler (Pan troglodytes), kendi bebeklerini tehlikeye atabilecek olan sosyal değişimlere karşı yüksek oranda hassaslar.
Ayrıca, yavrularını güvende tutmak amacıyla, güçlü erkeklerden kaçınmayı veya onları yönlendirmeyi öğrenmişler.
Bebekleri öldürmek her ne kadar rahatsız edici bir şey olsa da, şempanzeler arasında yaygın şekilde görülüyor. Fakat bilim insanları, bu zalim davranışın tam olarak hangi amaca hizmet ettiğini hâlâ bilmiyorlar.
Kent Üniversitesi’nde dişi şempanze davranışı konusunda araştırmacı olan baş yazar Adriana Lowe, şöyle söylüyor: “Şempanzelerin bebekleri öldürdüğünü izlemek, gerçekten iğrenç bir şey. Bu olay her ne kadar sık bildirilmiş olsa da, bunu yapma sebepleri tamamen açıklığa kavuşturulmuş değil.”
Cinsel seçilim hipotezinin öne sürdüğüne göre bebek katli; erkek şempanzeler kendi çocuklarını öldürmediği için, sosyal ve genetik üstünlüğü garantiye almaya yönelik olmalı.
Erkek bir şempanze, başka bir şempanzenin bebeğini öldürerek ve onun yerine kendi çocuklarından birini koyarak, topluluk içerisinde sınıf atlayabiliyor; söz konusu sınıfların büyük bir kısmı, çiftleşmeye erişime ve çiftleşme başarısına dayalı.
Fakat eğer bir erkek, herhangi bir sebeple bu rütbeleri hızlı bir şekilde atlarsa, etrafı muhtemelen kendisinin olmayan bebeklerle çevriliyor.
Fakat bahsi geçen cinsel seçilim hipotezine göre bu senaryo, topluluk içindeki anne şempanzeler ve onların bebekleri için fazladan bir tehlike oluşturuyor.
Lowe ile takımı, bu varsayımı araştırmaya koyulmuş. Bebek katlinin özellikle yaygın durumda olduğu bir bölge olan Uganda’nın Budongo Ormanı’nda, dişi şempanzelerin sosyal davranışları üzerine veri toplamışlar.
Çok fazla rekabetçi olan bu ortamdaki dişi şempanzeler, görünüşe göre içinde yaşadıkları topluluğun güç dinamiklerinin epey farkındalarmış.
Nispeten sosyal bir istikrar zamanındaki dişi şempanze davranışlarını, nispeten istikrarsız bir zaman ile (yani bir erkeğin, rütbeleri hızlı bir şekilde atladığı zaman) karşılaştıran araştırmacılar, ikinci senaryodaki dişi şempanzelerin sosyal olarak çok daha savunmacı olduklarını bulmuşlar.
Sosyal karışıklık dönemi, orta rütbede olan erkek bir şempanzenin, rütbeler arasında yükselmeye başladığı zaman meydana gelmiş. Bu süre esnasında dişi şempanzeler; özellikle de daha küçük ve daha savunmasız bebekleri olanlar, güç açlığı çeken ve tehlikeli olan bu karakterden daha fazla kaçınma eğilimi sergilemiş.
Anneler bu şempanzelerden uzak durarak, orta rütbedeki erkek şempanzenin, kendi çocukları lehine gerçekleştireceği bebek katli tehlikesini sınırlamaya çalışıyormuş.
Fakat başka bir taktikleri daha varmış. Annelerin, sosyal istikrarsızlık esnasında, durağan bir yüksek rütbeye sahip olan erkek şempanzelere dostça davrandıkları bulunmuş; bu durum, annenin çocuklarını başka bir saldırgandan korumasını garantiye alabilen güçlü bir önlem.
Bu olaylar, yaşayan en yakın akrabalarımızın sosyal yönden ne kadar zeki olduğunu gösteriyor. Ayrıca araştırmacılar, cinsel seçilim hipotezinin doğru olması durumunda da tam olarak böyle bir şey görmeyi umuyorlarmış.
Lowe şöyle söylüyor: “Bizim bu çalışmamızdaki annelerin davranışı, bebek katlinin, erkeklerin daha fazla eşleşme fırsatı elde etmek amacıyla uyguladığı bir taktik olduğu hipotezini destekliyor”
“Erkek şempanzeler, yüksek rütbe için rekabet etmek amacıyla karmaşık ittifaklar kullandıklarından, sıklıkla muhteşem bir siyasetçi olarak tanımlanıyorlar, fakat bu olaylar, dişilerin de erkekleri uzaktan izleyerek, bebeklerini tehlikeye atabilecek her değişime karşı hassas olduklarını ve sosyal ortamdan erkekler kadar haberdar olduklarını gösteriyor.”
Çalışma, American Journal of Physical Anthropology bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
