Günümüzde kitlesel bir yok oluşun ortasında olan Dünya, her yıl binlerce canlı türü kaybediyor. Bilim insanları ise yeni araştırmalarında, çevresel değişimlerin sebep olduğu ilk kitlesel yok oluşun zannedilenden milyonlarca yıl önce gerçekleştiğini ileri sürüyor.
Çoğu dinozorun 66 milyon önce, Kretase döneminin sonunda ortadan kaybolduğu biliniyor. Bunun öncesinde ise Dünya’daki canlıların büyük çoğunluğu, yaklaşık 252 milyon yıl önce Permiyan ve Triyasik dönemleri arasında yok olmuştu.
Riverside – California Üniversitesi (UCR) ve Virginia Politeknik Enstitüsünde çalışan araştırmacıların gayretleri sayesinde, 550 milyon yıl önce Ediyakaran dönemde de benzer bir yok oluşun yaşandığı artık biliniyor. Yeni keşif, Proceedings of the National Academy of Sciences bülteninde yayımlanan bir makaleyle belgelendi.
Olayın gerçek bir “kitlesel yok oluşu” temsil edip etmediği belli değilse de, kaybolan canlıların yüzdelik oranı içinde bulunduğumuz olayın da dahil olduğu diğer olaylarla benzerlik gösteriyor.
Araştırmacılar, gezegendeki ilk kompleks, çok hücreli yaşam biçimleri olan Ediyakaran canlılarının yaklaşık %80’inin kaybolmasından çevresel değişimlerin sorumlu olduğunu düşünüyor.
UCR’de çalışan ve makalenin eş yazarı olan taşılbilimci Chenyi Tu, “Jeolojik kayıtlar, dünya okyanuslarının o zamanlar çok fazla oksijen kaybettiğini gösteriyor” diyor. “Hayatta kalan az miktardaki türün ise düşük oksijen ortamlarına uyum sağlayan vücutları varmış.”
Bu en eski yok oluş olayının belgelenmesi, sonraki olayların aksine daha zor. Sebebi ise kaybolan canlıların yumuşak gövdeli olması ve fosil kalıntılarında iyi muhafaza olmamaları.
UCR’de çalışan taşılbilimci ve makale eş yazarı Rachel Surprenant, “Böyle bir olaydan şüpheleniyorduk fakat kanıtlamak için delillerden oluşan devasa bir veritabanını bir araya getirmemiz gerekiyordu” diyor. Araştırma takımı bu kapsamda neredeyse bilinen her Ediyakaran hayvanının içinde yaşadığı çevreyi, vücut boyutunu, beslenme şeklini, hareket kabiliyetini ve davranışlarını belgelemiş.
Araştırmacılar bu projeyle birlikte, Ediyakaran dönemin sonunda hayvan yaşamında meydana gelen bu büyük kaybın yok oluştan başka bir sebepten kaynaklandığı iddiasını çürütmeyi amaçlamış. Bazıları daha önce olayın doğru verilerin toplanmasıyla veya yırtıcıların gelişi gibi hayvan davranışındaki bir değişimle açıklanabileceğini düşünmüş.
“Hayvanların zamana göre mekansal dağılımını görebiliyoruz, dolayısıyla salt başka bir yere gitmediklerini veya avlanmadıklarını biliyoruz; yok olmuşlar” diyor Çenyi. “Çok sayıdaki canlıda gerçek bir azalma olduğunu gösterdik.”
Yazar: Jules Bernstein/Riverside – California Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
