Gündüzler gerçekten de kısalıyor gibi görünüyor. Fakat günler aslında uzuyor; ancak bu, hiç fark etmeyeceğiniz kadar ufak bir değişim. Dünya’nın dönüşü, çeşitli sebeplerle yavaşlıyor ve yeni bir araştırma, ne kadar yavaşladığını söylüyor.
Bilim insanları, Dünya’nın daha yavaş döndüğünü uzun bir süredir biliyordu. Antik Güneş tutulmalarının zaman ve konumlarından, bir günün süper kesin biçimde ölçülmesine kadar her tür farklı yöntemi kullandılar. Aslında Dünya’nın dönüşü, bir yüzyıllık sürede bile istikrarlı değil. Muhtemelen gezegenimizin erimiş çekirdeğinin hareketinde gerçekleşen bozulmalar yüzünden, çok hafif biçimde yavaşlayıp hızlanıyor. Ancak genelde bu yavaşlamadan en çok Ay’ın sorumlu olduğu kabul ediliyor. Ay’ın kütleçekimi, Dünya’nın yükselen gelgitlerini çekiyor ve bir artistik patinajcının yavaşlamak için kollarını uzatması gibi Dünya’nın gücünü kesiyor.
Wisconsin Madison Üniversitesi’nde çalışan araştırmacılar, istatistiksel model ve jeolojik analizler kullanarak Dünya’nın tarihinde çok gerilere gidip, zamanla ne kadar yavaşlama olduğunu keşfetmişler. Görünüşe göre Ay, gezegenimize kuvvet uygulayan tek cisim değil; Güneş sistemimizdeki diğer cisimler de bunu yapıyor ve bu kuvvetler hep birlikte Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinde, dönüşünde ve hatta kendi eksenindeki yalpalamada değişimler meydana getiriyorlar.
Bu değişimler Milankoviç döngüleri olarak biliniyor ve Güneş ışınlarının Dünya’ya nasıl çarptığını; dolayısıyla da Dünya’nın iklimini belirliyorlar. İklimde yaşanan değişimler, jeolojik kayıtlarda iz bırakıyor. Bilim insanları bunu analiz ederek, gezegenimizin iklim tarihini ve bu sayede Milankoviç döngülerini görebiliyorlar; en azından, son yüz milyonlarca yılda.
Fakat bilim insanlarının elinde, daha gerilere bakmayı sağlayan kesin yöntemler yok. Eğer milyarlarca yıl önce Ay’ın ve gezegenlerin Dünya etrafında nasıl hareket ettiğini öğrenebilseydik, bu döngüler hakkında bu şekilde bilgi edinebilirdik. Fakat bunu yapmak inanılmaz derecede karmaşık bir şey. Neyse ki Columbia Üniversitesi’nde çalışan bir profesör, bu sorun için biçilmiş kaftan olan istatistiksel bir model geliştirmiş.
DÜNYA NE KADAR YAVAŞLADI?
Bu yöntem, Çin’in kuzeyindeki yer alan 1.4 milyar yıllık bir kaya katmanı ile Atlantik Okyanusu’nin güneyinde bulunan 55 milyon yıllık başka bir kaya katmanı üzerinde kullanılmış. Araştırmacılar bu sayede; Dünya’nın ekseni ve yörünge şeklinde hem yakın zaman önce, hem de çok uzun süre önce meydana gelen değişimleri belirlemişler.
Yöntem, beklendiği gibi başarılı olmuş ve Dünya’nın tam olarak ne kadar yavaşladığı bulunmuş: 1.4 milyar yıl önce, Dünya üzerindeki bir gün yaklaşık 18 saatmiş ve Ay ise yaklaşık 43.500 km daha yakınmış.
YAZAR: ASHLEY HAMMER
Curiosity
