Gökkuşakları, doğadaki en büyüleyici optik olaylardan bazıları. Hawaii ise inanılmaz miktarda gökkuşağına ev sahipliği yapıyor. Manoa – Hawaii Üniversitesi’nde çalışan bir atmosfer bilimci, yayımladığı yeni bir çalışmada en harika gökkuşaklarının neden Hawaii’de olduğunu gösteriyor. İşe gökkuşaklarının kültürel önemini vurgulayarak başlayan araştırmacı, sonrasında gökkuşaklarının bilimini inceliyor ve Hawaii’yi gökkuşağı cenneti haline getiren özel şartların bileşimini araştırıyor.
Hawaii Üniversitesi Manoa Okyanus ve Dünya Bilimi ile Teknolojisi Fakültesi’nde profesör olan Steven Businger, şöyle açıklıyor: “Gökkuşaklarının kültürel önemi, çeşitli özellikleri tanımlamak üzere pek çok kelime ile deyişin bulunduğu Hawaii dilinde kendine yer buluyor. Başka gökkuşaklarının yanısıra Dünya’yı saran gökkuşakları (uakoko), kalıcı gökkuşağı ışınları (kāhili), zor görülen gökkuşakları (punakea) ve Ay kuşaklarını (ānuenue kau pō) tanımlayan kelimeler var. Hawaii mitolojisinde gökkuşağı, dünya çapındaki pek çok kültürde olduğu gibi Dünya ile Cennet arasında bir dönüşümü ve güzergâhı simgeliyor.”
Hawaii neden dünyanın gökkuşağı başkenti?
Yağmurdan sonra oluşan gökkuşakları için elbette yağmur ve güneş ışığı gerekiyor. Düz bir zeminde gökkuşağının görülmesi için; Güneş’in, ufkun yaklaşık 40 derece civarı içerisinde olması gerekiyor. Güneş sabahleyin daha yüksek açılara çıktıkça, gökkuşağının yüksekliği azalıyor ve sonrasında kayboluyor. Bu kalıp, Güneş öğleden sonra aşağı indikçe tersine dönüyor ve yağmurdan sonra oluşan gökkuşakları doğuda yükselirken, en uzun gökkuşakları ise gün batımından hemen önce ortaya çıkıyor.
Hawaii’nin konumu, tropik altı Pasifik’te bulunuyor. Bu sebeple genel hava durumu kalıbında alize rüzgarları baskınlık gösterirken, sağanak yağmurlar sık yaşanıyor ve bu yağmurlar arasında gökyüzü açık oluyor.
Businger, gökkuşaklarının adalar boyunca yaygın şekilde görülmesinde dört ilave etmenin daha olduğunu belirtiyor.
“Sıcak deniz yüzeyi, geceleyin atmosferi alttan ısıtıyor ve uzaya giden ışınım, bulutların üstünü soğutuyor. Sabahleyin daha derin sağanak yağmurlar meydana getiren bu durum, kahvaltı vaktinde gökkuşakları oluşturuyor” diyor Businger.
Hawaii’nin dağlarında sık sık gökkuşakları meydana getiren bir diğer önemli etmen de, alize rüzgarlarının yukarı doğru itilip bulutların oluşmasına ve yağmur yağmasına sebep oluyor. Hawaii, dağlar olmasaydı çöl olurdu çünkü yılda 43 cm’lik yetersiz bir yağış düşüyor.
Gökkuşaklarının gündüz vakti görülmesini sağlayan bir diğer etmen ise, ada çapındaki sirkülasyonlara yön veren ısınma. Hafif rüzgar dönemlerinde, Oahu ve Kauai üzerindeki sırt kretlerinde öğleden sonra sağanak yağmurlar meydana geliyor ve bu durum, güneş batarken bereketli gökkuşaklarıyla sonuçlanıyor.
Hawaii Adaları’nın uzak olması yüzünden kirletici, kıtasal toz ve polen bulunmayan hava, sıradışı şekilde açık ve temiz. Bu da, tam renk tayfına sahip çok sayıda parlak gökkuşağının oluşmasına katkıda bulunan dördüncü etmen.
Marcie Grabowski/Manoa – Hawaii Üniversitesi. Ç: O.
