Virüsler, bakteriler, metan gazı ve daha fazlası.
Kutuplarda sürekli donmuş halde duran ve permafrost şeklinde isimlendirilen topraklar, aynı zamanda mamutlardan tutun da içlerindeki mikroplara kadar her şey için bir derin dondurucu. Teknik olarak, en az iki yıl boyunca donmuş durumda kalan herhangi bir toprak permafrost sayılsa da, donmuş toprak katmanları binlerce yıllık ya da 1.500 metre kalınlıkta olabilir. Ne var ki iklimsel değişim, kutupların Dünya’nın diğer bölgelerinden iki kat hızlı ısınmasına yol açıyor ve bu da bazı tuhaf tehditleri beraberinde getiriyor. Bunların birçoğu buzları çözülmekte olan çağdaş dünyada zararlı olmasa da, bazıları kötü haber demek.
1. Açığa çıkan gazlar
Erimeden şu ana kadar açığa çıkanların en korkuncu, karbondioksitten 30 kat daha etkili bir sera gazı olan metan. Tundra çözüldükçe, bir zamanlar donmuş olan maddenin çürümesiyle salınan bu gaz atmosfer sıcaklığını yükselterek buzların erimesini hızlandırıyor ve tüyler ürpertici bir kısır döngüye yol açıyor.
2. Küçük ama dirençli
Tetanos ya da botulizm gibi, korumalı sporlar üreten bakterilerin buzlar çözülünce büyük dert açması muhtemel. Hiç kimse mikropların donmaya ne kadar dayandığını bilmiyor ama 2007’de bilim insanları Antarktika’nın 8 milyon yıllık buzlarında hücresel yaşam izleri bulunduğunu rapor ettiler.
3. Eski baş belaları
1918’de virüs kaynaklı grip on milyonlarca insanı öldürdü. Bilim insanları kutup bölgesindeki
kurbanların buzu çözülen mezarlarında bu virüsün izlerine rastladı. 2004’te ise Sibirya’da
18. yüzyıla ait cesetlerde, kökü resmen 1980’de kazınmış olan çiçek virüsü görüldü.
4. Eyvah, geyikler gitti
1900’lerin başında Bacillus anthracis (şarbon) enfeksiyonu kuzey Rusya’da 1,5 milyon Ren geyiğini öldürdü. 2016’da ısınan sıcaklıklar bu bakterinin sporlarının yeniden yayılmasına
yol açarak binlerce geyikte (ve birkaç insanda) şarbon zehirlenmesine yol açtı.
5. Bilinmeyen hastalıklar
2017’de bir öğretmen 800 yıllık bir Alaska yerleşimindeki fok kalıntılarını kazarken bakteriyel enfeksiyona yakalandı. Eski, insansı atalarımızı etkileyenler dâhil, eski hastalıklar her yerde kol geziyor ve modern bağışıklık savunmamız bunlara karşı etkili olmayabilir.
6. Devasa mikroplar
2014’te virologlar 30.000 yıllık permafrostta grip virüsünden 10 kat büyük bir patojen keşfettiler. Bu patojen çözülünce amipleri yemeye girişti. Görünüşe göre insanlara bulaşmıyor ama aynı dönemden kalma, antibiyotiğe dirençli bakteriler başımızı ağrıtabilir.
Bu makale, esasen Popular Science Türkiye dergisinin Kasım 2018 Tehlike sayısında yayınlanmıştır.
