Kelimeleri nasıl anlıyoruz? Bilim insanları, beyninizde bir kelime ortaya çıkınca ne olduğunu tamamıyla anlamış değil. Osaka Metropolitan Üniversitesi Sürdürülebilir Sistem Bilimleri Yüksek Lisans Ana Bilim Dalında çalışan Profesör Shogo Makioka’nın öncülüğündeki bir araştırma grubu, cisimleşmiş biliş fikrini test etmek istemiş. Cisimleşmiş biliş, insanların cisimlere dönük kelimeleri onlar ile etkileşim kurma şekilleri üzerinden anladığını söylüyor. Bu sebeple araştırmacılar, katılımcıların cisimlerle etkileşim kurabilme yolları sınırlı olduğu zaman kelimelerin anlamsal işlenişini gözlemlemek üzere bir test geliştirmişler.
Kelimeler, diğer kelimelere göre ifade edilmiş. Örneğin bir “bardak”, “camdan yapılmış, içmek için kullanılan, kap” olabiliyor. Fakat bardak kelimesini sadece bir bardak su içmek için onu elinizde tuttuğunuzu ve ağzınıza götürdüğünüzü anlarsanız veya bardağı düşürdüğünüzde yere çarpıp parçalanacağınızı anlarsanız kullanabiliyorsunuz. Bunu anlamadan, gerçek bir bardağı kullanabilen bir robot geliştirmek zor olurdu. Yapay zeka araştırmalarında bu gibi konular, gerçek dünyada simge haritası çıkaran simge temellendirme sorunları şeklinde biliniyor.
Peki insanlar simge temellendirmeyi nasıl başarıyor? Bilişsel psikoloji ve bilişsel bilim, cisimlere vücut ve çevre olan etkileşimler yoluyla anlam yüklendiği cisimleşmiş biliş kavramını öne sürüyor.
Araştırmacılar cisimleşmiş bilişi test etmek üzere, deneklerin elleri serbestçe hareket ettiği ve engellendiği zaman deneklerin beyinlerinin el ile kullanılabilen cisimleri tarif eden kelimelere nasıl yanıt verdiğini görmek için bazı deneyler yürütmüşler.
Elde edilen sonuçlar, sol beyinde el ile kullanılabilen cisimlere yanıt olarak meydana gelen faaliyetin, el hareketi engellendiği zaman önemli oranda azaldığını göstermiş. El hareketinin engellenmesinden sözel yanıtlar da etkilenmiş. Scientific Reports bülteninde yayımlanan sonuçlar, el hareketlerini kısıtlamanın cisimlerin anlamını işlemeyi etkilediğini gösteriyor ve cisimleşmiş biliş fikrine destek sağlıyor.
Kaynak: Osaka Metropolitan Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
