Messier 87 galaksisinde bir kara deliğin ilk görüntüsünü yakalamasıyla bilinen Olay Ufku Teleskobu (EHT) İşbirliği’ne bağlı 240 kişilik uluslararası bir araştırma takımı, yeni çalışmada yakındaki Centaurus A radyo galaksisinin merkezini benzersiz detaylar ile görüntülemiş. Merkezdeki süper kütleli kara deliğin konumunu belirleyen gökbilimciler, dev bir jetin nasıl doğduğunu ortaya çıkarmışlar. En önemlisi de jetin yalnızca dış kısımlarının ışınım yayıyor gibi görünmesi ve bu durumun, jetlerin kuramsal modellerine meydan okuması. Max Planck Enstitüsü Radyo Gökbilimi Bölümü ve Nijmegen – Radboud Üniversitesi’nde çalışan Michael Janssen’in öncülük ettiği çalışma, iki gün önce Nature Astronomy bülteninde yayımlandı.
Centaurus A, radyo dalga boylarında bakıldığında gökyüzündeki en büyük ve en parlak cisimlerden biri şeklinde görünüyor. Centaurus A, 1949 yılında bilinen ilk dış galaksi radyo kaynaklarından biri şeklinde tanımlandıktan sonra çeşitli radyo, kızılötesi, optik, X-ışını ve gama ışını gözlemleriyle elektromanyetik tayfın tamamı boyunca kapsamlı şekilde incelenmiş. Centaurus A’nın merkezinde, 55 milyon güneş kütlesine sahip olan ve Messier 87 kara deliği (altı buçuk milyar güneş kütleli) ile kendi galaksimizin merkezindeki kara deliğin (yaklaşık dört milyon güneş kütleli) kütle ölçekleri arasında bulunan bir kara delik bulunuyor.
Nature Astronomy bülteninde yayımlanan yeni makalede 2017 EHT gözlemlerinden elde edilen veriler analiz edilerek, Centaurus A’nın görüntüsü eşi görülmemiş detaylarla ortaya çıkarılmış. Gökbilimci Michael Janssen şöyle aktarıyor: “Bu sayede ilk defa, ışığın bir günde kat ettiği mesafeden daha ufak ölçeklerdeki galaksi dışı bir radyo jetini görüp inceledik. Süperkütleli bir kara deliğin fırlattığı canavar büyüklüğündeki bir jetin nasıl doğduğunu bizzat yakından gördük.”
Centaurus A’dan fırlayan bu jet, daha önce yapılan tüm yüksek çözünürlüklü gözlemlerle karşılaştırıldığında on kat yüksek bir frekansta ve on altı kat daha keskin çözünürlükte görüntülenmiş. EHT’nin çözücü gücüyle birlikte Ay’ın gökyüzündeki açısal çapından 16 kat daha büyük olan bu dev ölçekli kaynağı, kara deliğin yakınında bulunan ve gökyüzüne yansıtıldığı zaman Ay’da ancak bir elma genişliğinde yer tutan bölgedeki kaynağına bağlayabiliyoruz. Bu durum, bir milyar kat yakınlaştırma yapıldığı anlamına geliyor.
Nijmegen – Radboud Üniversitesi. Ç: O.
