Amerikan Bilim Vakfına bağlı NOIRLab tarafından yürütülen ve Gece Vakti Dünya adını taşıyan halk tabanlı bir bilim programında, yıldızların insanların görüş alanından hızla kaybolduğu belirlenmiş. Araştırmaya göre hava karardığı zaman uygulanan yapay ışıklandırma, insanların gözünü gökyüzüne karşı körleştiriyor. Hatta bu körleşme, uydudan yapılan ölçümlerin gösterdiğinden bile daha hızlı gerçekleşmiş. Geçtiğimiz hafta yayımlanan çalışma, sıradan insanların önemli araştırma alanlarına ne gibi katkılar yapabileceğini gösteriyor.
Berrak ve karanlık bir gecede çıplak göz ile gökyüzüne bakıldığında, Samanyolu galaksisinin parıltılı kemerinden karmakarışık takımyıldızlara kadar binlerce yıldız görülebiliyor. Maalesef artan ışık kirliliği, dünya çapındaki insanların yaklaşık %30’unu ve Birleşik Devletler’de yaşayanların hemen hemen %80’ini geceleri ana galaksilerini seyretmekten alıkoyuyor. Geçen hafta yayımlanan yeni bir makale, sorunun hızla kötüleştiğini gösteriyor.
Halk tabanlı bilime dayanan yeni araştırmada, bir tür ışık kirliliği olan ve gökyüzünün gece vakti geniş çapta aydınlanmasına sebep olan ‘gökyüzü parıldaması’ sorununa ışık tutuluyor. Sıradan insanların gözlemleriyle toplanan veriler, gökyüzü parıldamasının uydulardan yapılan yüzey parlaklığı ölçümlerinden daha hızlı arttığını ortaya koyuyor.
Sonuçların sunulduğu makalenin baş yazarı olan ve Almanya Yerbilimleri Araştırma Merkezinde çalışan araştırmacı Christopher Kyba, “Değişim bu hızla sürerse, 250 yıldızın görülebildiği bir yerde doğan çocuklar 18 yaşına geldiklerinde sadece 100 kadar yıldız görebilecek” diyor.
Sadece gökbilim alanını kapsamayan ışık kirliliği, başka zararlı etkileri de olan tanıdık bir sorun. Biyolojik sistemlerin birlikte evrimleştiği Güneş ışığından yıldız ışığına doğru gerçekleşen döngüsel geçişi bozduğundan, insan sağlığı ve yaban hayatı üzerinde de olumsuz etkiler meydana getiriyor. Bulgular gökyüzündeki ışık parlaklığının her yıl %9,6 arttığını gösterirken, uydular ise Dünya’nın yüzey parlaklığının yılda %2 kadar arttığını gösteriyor. Atmosferde daha etkili dağılan ışık dalga boyları, uydular ile yeterince iyi tespit edilemiyor.
Kaynak: ABD Üniversiteler Gökbilim Araştırmaları Birliği. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
