Grönland buz tabakası uzun zaman önce oluşmuş. 45 milyon yıl kadar uzak bir zaman önce derinleşmiş olabileceği söyleniyor. Tabakaya dair anladığımız şeylerin yanısıra, eldeki bulgular da yarım yamalak. Fakat bilim insanları, bir şeyden oldukça emin: Tabaka, görünüşe göre en az 1 milyon yıldır orada duruyor.
Fakat gün yüzüne çıkan yeni bulgular, bu görüşün karşısında duruyor. Grönland’ın kuzeybatısından çıkarılan 1,4 kilometrelik buz çekirdeğinin dibinde, antik bitkisel maddelere ait kalıntılar bulunmuş.
Bu durum ise Grönland’ın buz katmanının, son milyon yıllık dönemde en az bir kez ve bundan önceki birkaç milyon yıllık dönemde birden fazla kez olmak üzere, sıcak dönemler sırasında önemli miktarda bitki örtüsünün kök salıp büyüyeceği kadar uzun eridiğini akla getiriyor.
Vermont Üniversitesi’nde yerbilimci olan Andrew Christ’in önderlik ettiği uluslararası bir araştırma takımına göre, şu an iklim değişimi sebebiyle buna benzer sıcak dönemler yaşıyoruz.
“Bizim çalışmamız, Grönland’ın doğal iklim ısınmasına karşı düşündüğümüzden çok daha hassas olduğunu gösteriyor. İnsanlığın gezegeni kontrolsüz şekilde ısıtmasının, doğal oranları çok fazla miktarda aştığını zaten biliyoruz” diyor Christ.
Yeni bulgular, Soğuk Savaş dönemindeki Yüzyıl Kampı askeri üssünde 1966 yılında (50 yıldan uzun zaman önce) çıkarılan 1.368 metrelik bir çekirdek örneğinden geliyor. Üs için düşünülen gizli plan, yüzlerce nükleer silahın gizlenmesi amacıyla tünellerden meydana gelen bir sistemin kazılmasını kapsıyormuş (buzun fazla dengesiz olması yüzünden başarısız olmuş). Üssün resmi hedeflerinden biri de bilimsel araştırma yürütülmesiymiş ve buz çekirdeği bu yüzden çıkarılmış.
Uzun zamandır unutulan bu numuneleri yeniden keşfeden araştırmacılar, tortuların arasında fosilleşmiş yapraklar ile çerçöpün de olduğunu bulmuşlar.
“Buz katmanları, genelde yollarına çıkan her şeyi unufak hale getirip yok eder” diyor Christ.
“Biz ise mükemmel derecede korunmuş narin bitki yapıları keşfettik. Bunlar birer fosil ancak daha dün ölmüşler gibi görünüyor. Bunlar, Grönland’da yaşamış şeylere ait başka yerde bulamayacağımız bir zaman kapsülü.”
İklim, Dünya tarihi boyunca birçok kez dalgalanmış ve birden fazla buz devri ya da buzul dönemi arasında, daha sıcak buzullararası dönemler yaşanmış. Bilim insanları bu zamanlarda Grönland’da, en azından bir miktar buz örtüsünün son birkaç milyon yıl boyunca kaldığını düşünüyor; buzullararası dönemlerde bile…
77,1667 Kuzey enleminden alınan bu Yüzyıl Kampı çekirdeği, söz konusu düşünceyi kökünden sarsıyor. Araştırma takımının çökelti üzerinde yaptığı analize göre bu bitkilerde, sadece kozmik ışınların çıplak zemine çarpmasıyla oluşan nadir alüminyum ve berilyum izotopları bulunmuş.
Yani bu durum, bölgenin tamamen eriyerek kozmik ışınların söz konusu izotopları oluşturacağı, bitkilerin de yosun ve hatta büyüyen ağaçlar yardımıyla bu izotopları yerden alacağı kadar uzun süre erimiş halde kaldığı anlamına geliyor.
Radyo karbon tarihleme ve lüminesans tarihleme (çökeltinin ışığa en son maruz kaldığı zamanın tahmin edilmesi) yöntemleri, söz konusu erimeyi son bir milyon yıla yerleştirmiş.
Bulgular hep birlikte değerlendirildiğinde, Grönland’ın (şu an karasal kütlenin yaklaşık yüzde 80’ini kaplayan) buz tabakasının zannettiğimiz kadar kalıcı olmayabileceğini akla getiriyor. Bilim insanları, eğer Grönland buz katmanı tamamen erirse, denizin seviyesinin 7 metre kadar yükselebileceğini tahmin ediyorlar. Dolayısıyla bu sorun, önemsiz bir sorun değil.
Yazar: Michelle Starr/ScienceAlert. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
