Dünya üzerindeki yaşamın tarihine bakıyorsunuz.
Birkaç milyar yıl yaşındaki bir şeye bakma şansını her zaman bulamazsınız; yaklaşık 1.6 milyar yıl önce sığ göletleri mesken tutan mikrobiyal yüzeylerden meydana gelmiş kayalardaki bu fosilleşmiş kalıntılar, bizi bütünüyle hayrete düşürdü.
Gördüğünüz çukurlar, gezegenimiz giderek daha yaşanılır hale gelirken yaşamın temellerini oluşturan küçük mikropların yaydığı oksijen kabarcıklarıyla oluşmuş.
İsveç ve Danimarka’daki araştırmacıların yüzeyler üzerinde yürüttüğü yeni araştırmaya göre bu bulgular, yaşamın bir imzası olma niteliğini taşıyor. Milyar yıllık bu malzeme, araştırmacıların söylediğine göre tarihin bu uzak dönemi hakkında daha fazla şey öğrenmemizi sağlayabilir.
Bu fosilleri oluşturan türden mikrobiyal yüzeyler, genelde farklı maddelerin (okyanus suyu ile okyanus tabanı gibi) kesişmesiyle meydana geliyor ve bakterilerin de içinde bulunduğu en basit mikroorganizmalardan oluşuyorlar.
Bu özel vakada, merkez Hindistan’da kazılıp çıkarılan yüzeylerin, siyanobakteriler tarafından oluşturulan oksijen baloncuklarını gösterdiği düşünülüyor. Bu bakteri tipi, fotosentez yoluyla enerji üretiyor.
Siyanobakteriler, oksijen yaymanın yanısıra mineraller de salgılıyorlar. Bu oksijen ve minerallerin bileşimi, Dünya üzerindeki diğer yaşam türlerinin gelişmesine olanak sağlama yönünden çok önemli olmuş olmalı.
Araştırmacılara göre, daha gelişmiş olan organizmalar, bitkiler ve nihayetinde hayvanlar, bu fazladan oksijen tedariğini değerlendirmiş olmalı.
Küçük organizmalar çok daha küçük baloncuklar üretmiş: Görebildiğiniz baloncuklar, boyut olarak sadece yaklaşık 50-500 mikron civarında, bu yüzden bazıları bir insan saçının kalınlığı kadar küçük.
Ancak bu baloncuk fosilleri, bu kadar küçük bir boyutta bile, siyanobakterilerin nasıl işlediği ve yayıldığı konusunda bilim insanlarının daha fazla şey anlamalarına yardımcı olabilir. Bu şeyler, sahip olduğumuz en eski erken yaşam kayıtlarından biri olan ve Vindhyan Süpergrubu olarak adlandırılan, kalın bir tortul katmanından alınmış.
Takım, çalışmasında şöyle yazıyor: “Bu bulgular hep beraber, siyanobakteriler ve alglerin gerçekleştirdiği fotosentezin başlıca üretimde egemen olduğu sığ bir yere işaret ediyor.”
Araştırmanın ayrıca diğer çalışmaların bağlamında ele alınması gerekiyor. Ancak araştırma, nihayetinde yaşamın esasları hakkında daha fazla şey ortaya çıkarabilir.
Özellikle, verimsiz ve kayalık bir gezegenin, yaşamı destekleme bakımından kademeli olarak mükemmel hale gelecek şekilde evrimleşmiş olabilmesi bakımından. Oksijen, bu konuda ve bilim insanlarının yaklaşık 2.45 milyar yıl önce başladığını hesapladığı Büyük Oksijenlenme Olayında büyük bir rol oynamış olmalı.
Oksijen seviyelerinin artışıyla, oksijen olmadan evrimleşen bazı mikroplar ölmüş olabilir, ancak diğerleri gelişip savrulma fırsatı bulmuş olmalı. Muhtemelen böylelikle, yaşamın seyrek bulunduğu Dünya’nın orta çağından, bugün alışık olduğumuz bereketli yeryüzüne geçiş yaşanmış.
Kuzey Danimarka Üniversitesi, İsveç’teki Stockholm Üniversitesi ve İsveç Doğal Tarih Müzesinden katılan araştırmacıların oluşturduğu takım, oksijen üreten bu siyanobakterilerin, milyonlarca yılın geçmesiyle tortulardan oluşan ve mineral bakımından zengin olan fosforit kayaların meydana gelişinde büyük önem taşımış olabileceklerini söylüyor.
Araştırmacılar tezi şöyle bitiriyor: “Bu çalışma, oksijenik fototropik biyotaların, antik sığ su fosforitlerinin oluşumunda daha önce sanıldığından daha büyük bir paya sahip olabileceklerini öne sürüyor.”
Araştırma Geobiology bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
