Günümüzdeki insanların yol açtığı karbon yayılımları dönemine en yakın benzerliği taşıdığı düşünülen antik bir dönem üzerinde yapılmış yeni çalışma, dev yanardağların okyanuslara binlerce yıl boyunca büyük karbon dalgaları yolladığını gösteriyor; fakat doğa, insanların bugün yaptıklarının yanına bile yaklaşamıyor. Çalışmada insanların artık, bu elementi üç ila sekiz kat; hatta belki de daha fazla yaydığı tahmin ediliyor. Hem suda, hem de karadaki yaşamı bekleyen sonuçlar felaketvari.
Columbia Üniversitesi’nin Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi’nde çalışan araştırmacılar, Paleosen-Eosen Isıl Maksimum (PETM) şeklinde bilinen ve 55.6 milyon yıl önce yaşanan bir zaman dilimindeki okyanus koşullarını incelemiş. Ondan önce gezegen, günümüze göre zaten önemli miktarda daha sıcakmış. Yükselen CO2 seviyeleri ve PETM ise sıcaklıkları 5 ila 8 derece C daha fazla artırmış. Okyanuslar büyük miktarlarda karbon emmiş ve suların yüksek oranda asitli olmasına sebebiyet veren kimyasal tepkimeler tetiklenmiş; denizde yaşayan pek çok canlı türü ölmüş ya da zarar görmüş.
Bilim insanları, PETM karbon yükselişini yıllardır biliyordu fakat şimdiye kadar buna sebep olan şeyler şüpheli kalmış. Yanardağlardan ayrı olarak; hipotezler arasında, okyanus zeminindeki çamurlarda bulunan (karbon içeren) donmuş metanın aniden çözülmesi ve hatta bir kuyruklu yıldızın çarpması bile varmış. Araştırmacılar ayrıca, o zamanlar havada ne kadar fazla karbondioksit bulunduğundan ve bu sebeple okyanusların ne kadar karbon aldığından da pek emin olamamışlar. Bu yeni çalışma hem yanardağ kuramını, hem de havaya yayılan karbon miktarını pekiştiriyor.
Araştırmayı Lamont-Doherty’de yüksek lisans öğrencisiyken yürüten baş yazar Laura Haynes, araştırmanın doğrudan günümüzle ilgili olduğunu söylüyor. “Dünya sisteminin, bugünkü hızlı CO2 yayılımlarına nasıl tepki vereceğini anlamak istiyoruz” diyor. “PETM mükemmel örnek değil fakat elimizde buna en yakın olanı. Bugün, olaylar çok daha hızlı ilerliyor.”
İnsanların sebep olduğu yayılımlar, bugün atmosferdeki karbondioksidin çok hızlı artmasına neden oluyor ve okyanuslar yine bunun büyük kısmını emiyor. Aradaki fark, bizim bunu yanardağlardan çok daha hızlı çıkarmamız; binlerce yıl yerine onlarca yıl içerisinde…
Bulgular dün PNAS bülteninde sunuldu.
Yazar: Kevin Krajick/Columbia Üniversitesi Dünya Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
Bi ne abuk sabuk başlik, beceremiyorsunuz