Dikkatli seçin.
Yeni bir çalışmaya göre, kimin güvenilir davranış sergilemesinin en muhtemel olduğunu tahmin etmek söz konusu olduğunda, en önemli etmenlerden biri, suçluluk beklentisi.
Çalışmayı yürüten araştırmacılar, güvenilir davranış ve niyetleri önceden belli eden bir kişilik özelliği belirlemişler. Ayrıca, kime güvenmemiz gerektiğine karar vermemiz için de pratik bir tavsiye sunmuşlar.
Çalışmanın kilit bulguları şöyle: Araştırmacıların “suçluluk eğilimi” olarak adlandırdığı; kişinin suçluluk hissedeceğini önceden tahmin edip buna göre davranma eğilimi, o kişinin ne kadar güvenilir olduğunu tahmin etmeye yarayan en güçlü gösterge. Hatta bu, diğer çeşitli kişilik özelliklerinden (dışa dönüklük, deneyime açıklık, uyumluluk, nevrotiklik ve öz disiplinlilik) daha kuvvetli.
Suçluluk eğilimi, suçluluktan farklı bir şey. Suçluluk, suçu takip eden onarıcı davranışı meydana çıkarırken; suçluluk eğilimi ise kabahat üzerine suçluluk beklentisini yansıtıyor ve insanların kuralları çiğnemekten en başta kaçınmasına sebep oluyor.
Suçluluk beklentisinde yüksek puan alan insanlar, kendilerine güvenildiği zaman, kişilerarası sorumluluk duygusunu daha yüksek derecede hissediyorlar ve hal böyle olunca, diğerlerinin onlara olan güvenini suistimal etmeleri daha az muhtemel hale geliyor.
Araştırmacılar, altı çalışmalık bir dizide, güvenilir davranış ve niyetleri ölçmek amacıyla ekonomi oyunları ve anketleri düzenlemişler. Suçluluk eğilimi adlı kişilik özelliğinde yüksek puan alan kişiler, suçluluk eğiliminde düşük puan alan bireylere göre, diğer insanlara daha fazla para iade etmiş.
Dahası; deneylerin birinde, sorumlu davranması gerektiğini söylenen bir davranış kuralını okuyan bireylerin parayı diğer insanlara iade etme ihtimali, kendi çıkarlarını gözetmenin önemi hakkında bir paragraf okuyan bireylere göre daha fazlaydı.
“Güven ve dürüstlük, etkili ilişkiler ve etkili oluşumlar için çok önemlidir” diyor araştırmacılar.
“Güven kaybedildiği zaman, bireyler ve kurumlar yüksek bedeller öderler; fakat insanlar güvenilir bireylerle ilişki kurarak, bu bedelleri azaltabilirler. Bizim elde ettiğimiz bulgular, güvenilirlik anlayışımızı artırarak, güven üzerindeki mevcut yazını genişletiyor: Kime güveneceğinize karar vereceğiniz zaman, suçluluk eğilimine güvenin.”
Çalışma, insanların birbirine güvenmesini sağlayan şeyin ne olduğuna odaklanan mevcut güven araştırmalarından farklı olarak bu konuda olağandışı olmakla beraber, kimin güvenmeye değeceğine dair de bazı fikirler sunuyor.
“Bizim araştırmamız, eğer çalışanlarınızın güvenmeye değer insanlar olmasını istiyorsanız” diyor Levine, “davranışlarından kişisel olarak sorumlu olduklarını hissetmelerini ve kabahat konusunda suçlu hissetmeyi ummalarını sağlayın.”
Çalışma, Journal of Personality and Social Psychology bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
