Doğanın kendi zaman çizelgesi var.
Araştırmacılar, bitkilerdeki çiçek açma sürecini tetikleyen kilit bir proteinin tam olarak nerede oluştuğunu ortaya çıkardılar.
Şimdiye kadar hiç kimse, Çiçeklenme Yeri T (FT) adı verilen bu küçük proteini hangi hücrelerin ürettiğini belirleyememişti.
Yapılan çalışma, FT üretimini düzenleyen geniş bir hücrelerarası sinyalleşme sistemini de gösteriyor.
Tezin kıdemli yazarı, Cornell Üniversitesinde bitki biyolojisi profesörü olan Robert Turgeon. Turgeon’ın laboratuvarında araştırma görevlisi ve tezin birinci yazarı olan Qingguo Chen şöyle söylüyor: “FT’nin nerede bulunduğunu ve diğer çiçeklenme etmenleriyle nasıl eşgüdüm kurduğunu anlamak, çiçek yetiştiricileri için önem taşıyor ve çiçeklenme zamanlarını hassas şekilde ayarlama konusunda fayda sağlıyor.”
Çiçek açma olayı, pek çok bitkide gün uzunluğunun algılanmasıyla başlıyor. Bu olay ise yapraklarda gerçekleşiyor. Bazı bitkiler kısa günlerde çiçek açarken, diğerleri uzun günlerde çiçek açıyor.
Uzun günler ile birlikte, Arabidopsis cinsi bitkilerde yaprakların, bitkinin damar dokusunda FT’nin sentezlenip iletildiği bir süreci başlattığı biliniyordu. Floem adı verilen bu damar dokusu, yapraklardan bitkinin geri kalanına şeker ve besin taşıyor.
FT, yeni yaprak ve köklerin en yüksek noktası olan filiz tepesine yolculuk ediyor ve burada, çiçeklerin oluşumunu teşvik ediyor.
Çiçek açmanın ayarlanması, karmaşık bir olay. FT’nin salınması, karşılıklı ve kademeli şekilde etkileşen 30’dan fazla protein ile kontrol ediliyor.
“Ortada karmaşık bir şebeke var ve bu belirli hücrelerin neler yaptığını anlamadığınız sürece, bunu çözemiyorsunuz. Bu yüzden coğrafya çok önemli” diyor Turgeon.
Yapraklardaki damarlar çok küçük olup, yeşil klorofil bakımından zengin olan fotosentetik hücrelerle kaplı olduğu için, FT üreten hücreleri belirlemek zor olmuş.
Turgeon ve meslektaşları, yaptıkları çalışmada, FT’nin üretildiği floemdeki (damarlardaki) hücreleri belirlemek amacıyla ışınır proteinler kullanmışlar.
Araştırmacılar, Maryland Mammoth tütününün floeminde bulunan aynı tür arkadaş hücrelerde de FT üretildiğini keşfetmişler.
Dahası, bu arkadaş hücreleri yok edildikleri zaman, hem Arabidopisis cinsi bitkinin hem de tütün bitkisinin çiçek açması gecikmiş.
Çiçek açmaya yol açan güzergâhları daha yakından incelediklerinde, bu arkadaş hücreleri yok ettikleri zaman, aşağı yönlü FT sürecinin durduğunu, fakat yukarı yönlü sürecin devam ettiğini bulmuşlar. Bu durum, FT’nin bu hücrelerden çıktığını ve FT sentezinin, geniş bir hücrelerarası sinyalleşme sistemi ile ayarlandığını onaylıyormuş.
Bulgular, Proceedings of the National Academy of Sciences bülteninde yayınlandı.
Çalışmanın sermayesini ise ABD Ulusal Bilim Vakfı ve Purdue Üniversitesi sağladı.
Kaynak: Cornell Üniversitesi
Futurity
