Geliştirilen yeni bir tahmini ağ modeli, çekişmeli bilimsel konular hakkında kanıta dayalı bilgi sunulduğu zaman kimin fikrini değiştireceğini tahmin etmeye yardımcı olabilir.
Dört gün önce Science Advances bülteninde yayımlanan çalışma, bir insanın belli bir konudaki görüşünü değiştirip değiştirmeyeceğini isabetli şekilde tahmin etmeye yarayan bir çerçeve sunuyor. Yaklaşım, belli bir konuda çatışan inançlar barındırmaktan kaynaklı uyumsuzluk veya zihinsel huzursuzluk miktarının tahmin edilmesini sağlıyor.
Santa Fe Enstitüsünde çalışan doktora sonrası araştırma görevlileri Jonas Dalege ve Tamara van der Does, yeni çalışmalarında hem ahlaki hem de sosyal inançları birbiriyle etkileşime giren 20 inançtan oluşan istatistiksel bir fizik çerçevesine dahil ederek, inanç değişimini modellemeye dönük yürütülen önceki çalışmaların üzerine ekleme yapmış.
Çalışmaya katılan deneklere, genetik düzenleme ve aşılar konusundaki bilimsel mutabakatla ilgili bir mesaj gösterilmiş. Çalışmaya başladıklarında iç içe geçmiş inanç ağlarında birçok uyumsuzluk barındıran kişilerin, iletilen bu mesajı gördükten sonra inançlarını değiştirmesi daha muhtemel olmuş. Fakat bu değişim, her zaman iletilen mesaj doğrultusunda olmamış. Diğer taraftan düşük uyumsuzluk barındıran kişilerde, müdahaleyi takiben düşük miktarda değişim yaşandığı görülmüş.
“Örneğin bilim insanlarının doğaları gereği güvenilir olduğuna inanıyor fakat aileniz ve arkadaşlarınız aşıların güvenli olmadığını söylüyorsa, bu durum zihninizde bir takım uyumsuzluklar meydana getirecektir” diyor van der Does. “Keşfettiğimiz üzere halihazırda GDO veya aşı karşıtı biriyseniz, müdahalenin amacı bu olmasa bile yeni bilgi sunulduğunda daha çok o yöne doğru ilerliyorsunuz.”
Araştırma henüz erken bir aşamada bulunsa da, nihayetinde bilimsel, kanıta dayalı bilgilerin halka aktarılması bakımından önemli sonuçlar doğurabilir.
“Bir taraftan inançlarında bazı uyumsuzluklar bulunan kişileri hedef almak isteyebilirsiniz fakat diğer taraftan, bunu yaptığınızda kafalarındaki uyumsuzluk istemediğiniz şekilde azalabilir ve sonucunda bir takım tehlikeler meydana gelebilir” diyor Dalege. “İleride bu araştırmayı genişletip, insanların kafalarındaki uyumsuzluklar azalırken neden belli güzergâhlara girdikleriyle ilgili daha fazla şey öğrenip öğrenemeyeceğimize bakacağız.”
Kaynak: Santa Fe Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
