NASA sayesinde artık naylon fobim var. Veya, küçük ama potansiyel olarak tehlikeli bir asteroite doğru çığır açan bir yolculuk görevini batırma fobisi de diyebiliriz.
Ağustosta NASA, beni ve birkaç muhabiri daha, OSIRIS-REx uzay aracını, asteroit Bennu’ya olan 168 milyon km’ lik yolculuğuna başlamadan son bir kez görmemiz için davet etti.
Kennedy Uzay Merkezindeki steril oda ziyaret gününe kadar, Uzay ajansı naylonla ilgili uyarı içeren onlarca mail attı, ki itiraf etmeliyim o ana kadar naylon hakkındaki bildiklerim sadece giysilerimin etiketlerinde gördüğüm yazılardan ibaretti.
NAYLON YASAK! NASA defalarca tekrarladı. Tamam anladık, ama neden? 8 Eylül’de OSIRIS-REx uzay mekiği, yaşamın yapı taşlarından biri olan amino asit arayışı için Bennu adlı göktaşına doğru yolculuğuna başladı. Ayrıca dönüşte Dünya’da bilimadamlarının çalışması için göktaşı regolitinden bozulmamış numune getirmekle yükümlü.
Peki bunların benim pazardan aldığım iç çamaşırımla ne ilgisi var?
Cevap basit: Naylon, saç, doğal kauçuk, gümüş ve lateks, amino asit içerme potansiyellerine sahipler ve bu yüzden de steril odadan uzak tutulmaları gerekiyor.
Tamam mantıklı fakat bu materyeller külotlu çoraplardan tut, sırt çantalarına, diş fırçalarına kadar her yerde kullanılıyor.
Peki buradaki tehlike tam olarak nedir? Ya giysilerimiz yanlış etiketlenmişse? İşte o zaman, güneş sistemimizin içinden hızlıca geçen nispeten küçük bir kaya parçasına doğru olan derin uzay yolculuğu , neredeyse 1 milyar dolarlık proje çöpe gitmiş olabilir.Sakarın teki olduğum düşünülürse, belki de evde kalmalıydım.
OSIRIS-REx’in, karbon açısından zengin asteroid Bennu’ya olan 2 yıllık oldukça uzun yolculuğu 8 eylül’de başladı. Yaklaştıktan sonraki 505 günü, göktaşının yüzey haritasını çıkarmakla ve örnek toplamak için en doğru yeri bulmakla geçecek. Uzay aracının, neredeyse 60 gram kaya örneği ve tozdan oluşan numuneyi toplaması için 5 saniyesini alacak. Daha sonra 2023’de Dünya’ya varmak üzere geri dönüş yolculuğu başlayacak. Şu ana kadar, benimle aynı şeyi düşündüğünüze eminim : NASA beni bu uzay aracına hangi akla hizmet yaklaştırdı?
OSIRIS-REx programının başkan yardımcısı Christina Richey yaptığı açıklamada en kritik meselenin, göktaşının neredeyse 4,5 milyar yıl öncesinden, güneş sistemimizin en ilkel zamanlarından kalan organik moleküller içerebileceğini belirtti ve bu organik moleküller, kendi güneş sistemimizdeki yaşamın öncüleri olduğu gibi Dünya’daki yaşamı da başlatmış olabilir.
Tamam tamam, endişelenmemeliyim. Fakat araştırmacıların aynı zamanda Bennu’ nun uzak gelecekte Dünya’ya çarpma potansiyelini de araştıracaklarını söylemiş miydim? NASA, bu uzay aracı ziyaret günlerini bir gözden geçirmen gerektiğini düşünüyorum. Nevrotik, aynı zamanda doğma büyüme bir New York’lu olarak, anksiyete seviyemin en yüksek noktada olduğunu düşünüyorum ya da öyle düşünüyordum. Kişisel moda zevklerimin, 7 senelik derin uzay görevini batırıp Dünya’yı da yok edebileceği korkusuyla her 30 yaşında adamın yapacağı gibi, Kennedy Uzay Merkezi ziyaretinden önceki gece annemi aradım, ne de olsa Google’ dan önce anneler vardı.
Kıyafetlerimde hiç naylon olmadığından ve ayakkabılarımın da gerçek deriyle uzaktan yakından alakası olmadığından emin olduktan sonra, traş oldum ve OSIRIS-REx’e doğru yola çıktım.
Fırlatma öncesi OSIRIS-REx pırıl pırıl gözükse de, NASA, uzay aracında oluşacak kontamine olmaması (herhangi bir kirlenme durumuna karşı) için sürekli bir savaş halindeydi.Bizim gibi sakar muhabirlerin şansına, uzay aracı, Bennu’ya yolculuk öncesi herhangi bir kirlenme durumuna karşı bunu ölçecek cihazlarla donatılmıştı.
NASA Goddard’da görevli bilim adami Jason Dworkin, steril oda için giyinmeye başlamadan hemen önce yaptığı kısa bilgilendirmede, uzay aracında numune plakaları olduğunu, 2023 yılında dönecek olan örneklerle beraber karşılaştırılmalı çalışma için hem uzay aracından hem de steril odadan örnekler topladıklarını da ekledi.
Başka bir deyişle, eğer olur da göktaşı tozuyla dolu olan küçük şişeden enteresan bir bileşik çıkarsa, numune plakaları bunun gerçekten asteroitten mi yoksa steril odada hapşurmuş olan bir muhabirden mi kaynaklandığını belirleyecek.
Steril odada
Ziyaret gününde birkaç diğer muhabirle birlikte steril oda tesisine götürüldük. Ardından sıkı bir arındırma işlemine geçildi. İşte burada benim ne kadar yardıma ihtiyacım olduğunu hemen anlayan, ikinci annem diye adlandırmaya karar verdiğim kadınla tanıştım. Beni tamamen o giydirdi. Daha soyunma odasına bile girmeden önce, ayakkabılarımızı temizleyip fırçalayan bir makineye sokmamız gerekiyordu. Orda bile bocaladım ve yardıma ihtiyacım oldu. Neyse ki NASA çalışanları imdadıma yetişti.
Gelelim giyinme kısmına. Alana girdiğimde, elinde steril saha tulumlarıyla bekleyen ikinci annem, hemen yaklaşık ölçümü aldı. Önce başlığımı ve ağız koruyucumu giydirdiler. Tulumumu, gurur duyarak söylüyorum kendim giymeyi başarabildim. Yine ikinci annem eldivenlerimi giydirdi ve kırmızı bir teyple çevresini bantladı. Daha sonra telefonlarımızı ve kameralarımızı sterilizasyon için bir masaya bıraktık.
Uzay aracının olduğu odaya girmeden önce, bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz, uzaylı kadavralarının veya mutasyona uğramış virüslerin olduğu odalar gibi bir yerden geçmemiz gerekti. Duvardaki küçük deliklerden üzerimize hava püskürtülürken bunun tam olarak neye yaradığını düşündüm ama NASA yapıyorsa bir bildiği vardır elbette.
Steril oda yoğun bir turuncu tonuyla parlıyordu ve bu da fotoğrafçıların doğru dürüst bir kare yakalamalarını zorlaştırdı. Bir Volkswagen Beetle’ dan daha büyük olmayan uzay aracı tesisin tam ortasında, uzay aracını taşıyacak olan Atlas V roketi ise biraz ilerisinde duruyordu.
Kennedy Uzay Merkezindeki her tesis gibi tehlikeli yük bakım tesisinde, şu ana kadar mevcut olan en ileri teknoloji ürünlerini barındırsa da, etrafta artık yıllanmış bilgisayarlar ve ekipmanlar da vardı.Ayrıca içerisi sıcaktı. Gerçekten çok sıcaktı. Zaten normal şartlarda terleyen biri olarak oldukça zorlandım. Yine de bir şey kaçırmamak adına bozuntuya vermedim.
OSIRIS-REx’ le olan sınırlı zamanımda en büyük hedefim; imkansız gibi gözüken bir göreve sahip, yani sadece 5 saniyelik bir zaman diliminde göktaşından örnek toplayacak olan, 3.4 metrelik nitrojen yakıtlı kol TAGSAM’ ı incelemekti. Bruce Willis’ in bile bundan daha fazla zamanı olurdu.
Asağıdaki fotoğrafta, uzay aracının ortasında boylu boyunca duran katlanmış kolu ve ayrıca TAGSAM’ın ön kolunun yanında duran dayanıklı polyester filmle kaplı 3 küçük nitrojen tankını görebilirsiniz. Bunlardan ikisi regolitten örnek toplama işleminde ilk denemenin başarısız olma ihtimaline karşı önlem amaçlı bulunuyor.
Toplanıp bir konteyner içinde tutulucak olan örneklerin, manevralar sırasında ateşlemelerden zarar görmemesi için konteyneri oktagon şeklinde bir panel koruyacak.
Sonuç olarak OSIRIS-REx’ i kontamine ettim mi? Sanmıyorum. Tasarımına ve denetimine bu kadar emek harcanmış bir uzay aracı benim sakarlığıma karşı hayli hayli korunmuş durumdaydı. Yine de Eylül 2023’ te numuneler Utah çölüne iniş yaptığında, NASA’ dan numunelerin kontamine olmadığı onayı gelene kadar uzaklarda olacağım.
Çeviren:Saba Çil Yenier
