Antik aşıboyası pigment parçaları, kuzenlerimizin sanatsal bir hüneri olduğunu gösteriyor.
Neandertaller bilim tarihini yeniden yazıyor. Giderek artan miktardaki paleoarkeolojik bulgu, nesli tükenmiş kuzenlerimizin zannettiğimiz kadar kaba olmadıklarına işaret ediyor. Yapılan son keşifler, bu eski Homo sapien rakiplerinin çok amaçlı taş aletler yapacak ve hatta ufak biblolar biriktirecek kadar yaratıcı olduğunu gösteriyor. Science Advances bülteninde yayımlanan yeni çalışma ise bu erken dönem homininlerine daha renkli bir boyut ekliyor. Neandertallerin yaşadığı bilinen bölgelerde keşfedilen pigment maddeleri, bu türün sanatsal bir yetenek sergilediğine de işaret ediyor.
Neandertal sanatındaki bu yeni keşif, Fransa’nın Bordeaux Üniversitesinde çalışan erken dönem sapien araştırmacısı Francesco d’Errico’nun önderliğindeki bir araştırma takımından geliyor. Kırım ve Ukrayna genelinde Neandertal eser koleksiyonlarıyla bilinen birden fazla noktaya seyahat eden arkeologlar, 70.000 yıl kadar eskiye uzanan 16 toprak boyası parçası toplamışlar. Toprak boyası, demir yönünden zengin minerallerden yapılan turuncu bir pigment. Pek çok antik medeniyet, hayvan postlarını korumak ve tabaklamanın yanısıra sanat çalışmaları için de bu boyayı kullanmış. Araştırma takımı sonrasında taramalı elektron mikroskopları ve taşınabilir X-ışını tarayıcıları ile bulguları incelemişler.
Toprak boyası parçalarının pek çoğunda parlatılan, keskinleştirilen ve oyulan yüzeyler gibi iz oluşturmada kullanılma işaretlerine rastlanmış. Fakat özellikle öne çıkan sarı bir boya parçası görülmüş. Detaylı analizler sonucunda da cisme çizim yapmak için pastel benzeri bir şekil verildiği görülmüş. Araştırmacılar, cismin ucunun tekrar keskinleştirildiğini ve birden fazla defa kullanıldığını da fark etmişler. Bu durum, boyanın muhtemelen aşınıp atılmadığı ve kasıtlı olarak sanatsal bir araç şekli verildiği anlamına geliyor.
“Pratik uygulamalar (ör. post işleme) diğer numunelerde makul görülse de bulgular, bazı Kırım’lı Neandertaller arasında simgesel kullanımı destekliyor” yazıyor çalışmanın yazarları ve artan bulguların, “en azından bazı boya maddelerinin simgesel faaliyetlerle ilişkili olduğu sonucunu desteklediğini” ekliyorlar.
Eğer doğruysa bu durum, Neandertallerin bazı çağdaş Homo sapien’lerin takip ettiği benzer kültürel faaliyetlerle ilgilendiklerini akla getiriyor. Maalesef doğal seçilim ve evrim boyaları çok önemsemiyor. Hem erken dönem insanlar hem de onların uzak hominin akrabaları bir şeyler çizmekten keyif almış olabilir ama hâlâ boyama yapmak üzere sadece biz hayatta kalmışız.
Yazar: Andrew Paul/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
