Karaciğer nakli için bağışlanan organlar, 12 saatten kısa süre bozulmadan kalabiliyor. Fakat İsviçre’de çalışan araştırmacılar, organları daha uzun süre korumanın yolunu bulmuşlar. Perfüzyon makinesi şeklinde adlandırılan özel bir cihaz kullanan bilim insanları, bir donörün (bağışçı) karaciğerini bozulmadan üç gün boyunca sıcak tutmayı başarmış. Bulgular geçtiğimiz hafta Nature Biotechnology bülteninde sunuldu.
Zürih Üniversite Hastanesi İç Organ Cerrahisi ve Nakli Bölümünün başkanı olan baş yazar Pierre-Alain Clavien, basın bülteninde şöyle aktarıyor: “Uyguladığımız terapi, karaciğerlere perfüzyon makinesinde müdahale edilmesiyle insan organlarının daha uzun süre işler halde tutulup hayatların kurtarılabileceğini gösteriyor.”
Organ nakillerinde yüksek bir talep bulunuyor. Amerikan Tıp Akademileri Birliğine göre her gün yaklaşık 20 kişi organ beklerken hayatını kaybediyor. Ülkenin ulusal nakil bekleme listesine ise her 10 dakikada yeni biri ekleniyor.
Bu devasa ihtiyaca karşın, her yıl binlerce organ kullanılamaz hale geliyor. 2018 yılında, 3.755 böbrek ve 707 karaciğer de dahil neredeyse 5.000 organ heba olmuş. Organların korunması için kullanılan bu yeni yöntem, nakil için kullanılabilecek organ miktarını artırabilir ve ziyan olanların sayısını da azaltabilir.
Dokular ve organlar, geleneksel olarak buz ile korunuyor. Fakat düşük sıcaklıklar, bu hayat kurtaran vücut parçalarının hücrelerine zarar verebiliyor. Bir organın yaşama kabiliyeti çok hızlı tükendiğinden, doktorların organı nakliyat işleminden ameliyat masasına kadar koruması için zamana karşı yarışması gerekiyor.
Yeni çalışmadaki araştırmacılar, organ korumada farklı bir yöntem tercih etmişler. Buz yerine normotermik makine perfüzyonu (normotermik, normal vücut sıcaklığı demek) adı verilen bir yöntem kullanarak karaciğere oksijen ve besin sağlamışlar. Hasar gören karaciğer, birden çok nakil merkezinde kabul edilmemiş. Organın uygun bir durumda tutulması amacıyla makineden düşük dozda bağışıklık baskılayıcı ilaçlar ve kan da verilmiş.
Makine karaciğeri, vücut dışında 68 saat boyunca muhafaza etmiş; yani neredeyse üç gün. Organ, sonrasında karaciğer nakline ihtiyacı olan kanserli bir hastaya bağışlanmış. Organ 2021 yılının Mayıs ayında hayatını kaybeden 29 yaşındaki bir hastadan alındıktan dört gün sonra nakledilmiş. Nakil ameliyatından on iki gün sonra ise adam hastaneden taburcu olmuş.
Hastayla bir yıl sonra tekrar irtibat kuran araştırmacılar, adamın hiçbir organ komplikasyonu göstermediğini ve sağlıklı şekilde yaşadığını görmüşler. Basın bültenine göre nakil yapılan kişi, “Bu hayat kurtaran organ için çok minnetarım” diyor. “Hızla ilerleyen tümörüm yüzünden, bekleme listesinden uygun bir zaman aralığında karaciğer çıkma ihtimali çok düşüktü.”
Karaciğer makinede üç gün boyunca tutulurken, araştırmacılar organların 10 güne kadar saklanma potansiyeli bulunduğunu ileri sürüyor. Fakat bu yöntemin kullanılmasıyla yapılan organ nakillerinin uzun vadedeki başarısını takip etmek için daha fazla araştırmanın yürütülmesi gerekiyor. Çalışmanın yazarlarına göre sıradaki adım, makinenin birden fazla nakil merkezindeki güvenlik ve etkinliğini gözlemlemek olacak. Eğer başarılı olursa, makine organ nakli bekleyen kişilerin fırsat penceresini genişletmeye yardımcı olacak; hatta belki de günün birinde operasyonlar acil bir işlemden ziyade elektif bir ameliyata benzeyecek.
Yazar: Jocelyn Solis-Moreira/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
