St. Andrews Üniversitesi ve Viyana’daki Merkezi Avrupa Üniversitesinde çalışan bilim insanlarının yeni çalışması, insanların yan yana yürürken adımlarını istem dışı olarak eş güdümlü şekilde atma eğilimini şempanzelerin de paylaştığını gösteriyor.
Şempanzelerin bir hedef doğrultusunda (ör. bir ipi çekerek yiyeceği serbest bırakmak gibi) çalışırken eş güdümlü davranabildikleri bilinse de, kendiliğinden eş güdümlü davranma eğilimleri hakkında çok daha az şey biliniyor.
St. Andrews Üniversitesi Psikoloji ve Sinirbilim Fakültesinde okutman olarak çalışan Dr. Manon Schweinfurth öncülüğündeki çalışma, dün Current Biology bülteninde yayımlandı. Araştırmacılar, Zambiya’daki Chimfunshi Yaban Hayatı Yetimhane Tröstü barınağında kalan şempanzelerin farklı koşullardaki yürüme davranışlarını kayıt altına almışlar. Şempanzeler, tek başına yürürken veya başkalarının yanında yürürken gözlemlenmiş.
Araştırmacılar, şempanzelerin yan yana yürüdükleri sırada istemsiz olarak adımlarını eş güdümlü şekilde attığına şahit olmuş. Bu durum, insanlardaki basit faaliyetleri koordine etmeye dönük güçlü eğilimin en yakın primat akrabamızla ortak olduğunu ve bu yüzden atasal bir özellik olabileceğini akla getiriyor.
Dr. Schweinfurth şöyle aktarıyor: “İnsanlar spor müsabakaları, grup dansları, müzikal orkestralar veya askeri faaliyetler sırasında kasten plan yapıp, eylemlerini diğerleriyle eş güdümlü hale getiriyor. Fakat bu aynı zamanda gündelik yaşamımızın bir parçası; eşyaları birlikte taşımak veya bir çocuğu giydirmek gibi… Aslında ortak faaliyetlerin, tür olarak sergilediğimiz başarıda hayati önem taşıdığı öne sürülüyor çünkü birlikteyken, tek başına olduğumuzdan çok daha fazla şeyi başarabiliyoruz. Esasında, gerekli olmadığı zaman bile eş güdümlü davranmadan duramıyor, örneğin yanımızda yürüyen biriyle aynı ritme geçiyoruz.
“Bunun aksine, yaşayan en yakın akrabalarımızdan biri olan şempanzeler, oldukça karmaşık olan ortak faaliyetlere yönelik aynı tercihi göstermiyor gibi duruyor. Fakat bireyler arası senkroniye geçme eğilimi gibi ortak faaliyetin daha basit şekilleri hakkında çok az şey biliniyor. Şempanzeler bu noktada özellikle ilgi çekici çünkü diğer Afrikalı büyük maymunlar ile son ortak atamız için iyi bir modeller.”
Kaynak: St. Andrews Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
