Arabanız Sürücüsüz Otomobil Konusunda Nerede Duruyor?

Otomasyonda Modern Otomobillerin Çoğu Seviye 2 ile Seviye 5 Arasında Bulunuyor

2018 yılı başı itibariyle pazardaki hemen hemen her arabada pedallar ve direksiyon mevcut. Çok iddialı bir cümle gibi görünse de sürücüsüz otomobiller geliyor, GM insanların sürmesine pek imkan vermeyecek 2019 model bir araba çıkaracağını şimdiden açıkladı bile. Otomobillerin tamamıyla otomatik hale gelmesi her zamankinden daha yakın, yine de sürücüleri bütünüyle hayatımızdan çıkarmaya daha yıllar var.

2014 yılında, SAE International adındaki bir organizasyon ”Kara Yolu Motorlu Taşıtlar Otomatik Sürüş Sistemleri Hakkındaki Koşulların Sınıflandırılması ve Tanımlanması” adında bir belge yayınladı. Adı bir robot tarafından yazılmış gibi görünüyor olsa bile bütün otomobillerin otomasyon seviyelerini tanımlayan şimdiki standartlar bunlardır. ABD Ulusal Otoyol Trafik Güvenlik İdaresi tarafından şu anda kullanılan standartlar da bunlar ve ABD standart sürücüsüz otomobil teknolojisi için teklif edilen yasal düzenlemeye direkt olarak referans gösterilmektedir.

Seviyeler 0 ile 5 arasında yer alıyor, en düşük seviyede hiç otomasyon bulunmuyor, bunlar sadece klasik manuel bir arabada bulunan özellikleri taşıyanlar. Seviye 5 ise tam otomatik, araba sürüşün her aşamasını yoldan ve çevre koşullarından bağımsız olarak kendi idare ediyor.

Seviyelerin tam dökümüne SAE’nin internet sitesinden ulaşılabiliyor, adımlar çok açık bir biçimde belirtilmiş, araba beyninin insan müdahalesi olmaksızın sahip olduğu karar alma kapasitesi ve bunun derece derece yükselmesi temsil ediliyor.

Seviyelerin özet versiyonu aşağıdaki şekildedir:

• Seviye 0: Hızlanma, fren, direksiyon kullanımı, arabayı çalıştırma ve sürme ile ilgili her şeyin sürücü tarafından yapıldığı seviyedir.
• Seviye 1: Halen tüm sürüş kararları sürücüdedir, ama seyir kontrolü gibi şimdilik temel özelliklerden çok az yardım alınmaktadır.
• Seviye 2: Sürücünün halen yolun tamamında gözü yolda ve elleri direksiyondadır, ama bu seviyedeki bir otomobil sürücü yararına bazı değişiklikler yapabilmektedir. Örneğin, uyumlanan seyir kontrolü, bunda araba tarafından algılanan yol koşullarına göre hızın ayarlanması vardır.
• Seviye 3:  Bu seviye Tesla’larda olduğu gibi ”oto pilot” modlarını kapsıyor. Sürüşle ilgili kararların büyük çoğunluğu belli koşullar altında araba tarafından kendi kendine alınabilmektedir, ancak bazı durumlarda insan sürücünün arabayı devralması ve yardım çağırmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
• Seviye 4: Bu seviyede, araba kendi kendini kullanır – direksiyona asılmaya ya da pedallara basmaya gerek yoktur. Ancak, bu taşıtların faaliyet alanları sınırlıdır. Kendileriyle uyumlu koşullara ve iyi bilinen, değişmeyen, rehberlik sisteminden çıkarılmayacakları bir sürüş sahasına ihtiyaç duyarlar.
• Seviye 5: Araba nereye gitmesi gerekiyorsa oraya kendi kendine gidebilir ve sadece kendi sistemleri ile her koşulda yolunu bulabilir.

Şu Anda Neredeyiz?

”Eğer arabanız 2017 modelse, seviye iki kısmi otomasyona ait bazı özellikleri dahili olarak bulundurma ihtimali vardır,” diyor SAE Yetkili Ürün Memuru, Frank Menchaca. ”Seviye birde, gezinti kontrolü gibi alelade özellikler bulunur. Seviye iki, yani kısmi otomasyon seviyesine yükselebilmesi için, belli durumlarda arabanın sizin yerinize direksiyonu kontrol etmesi, hızlanması ve yavaşlaması gibi bazı asistanlık sistemleri bulundurması söz konusudur.”

Şu an için seviye 2, pek çok araba imalatçısı için en etkili noktadır, bunlara dahil olan Ford, Edge SUV otomobilini yeniden dizayn ederek, bu otomobille seviye iki otomatik arabayı birebir somutlaştırmıştır. Stoktaki modelleri 3 kamera, 12 özel algılayıcı ve 3 radarla donatılmıştır. Her biri gerçek zamanlı olarak verileri arabanın içinde bulunan bilgisayar modüllerine göndermektedir.

”Halen ellerinizi direksiyondan ayırmamak ve dikkatinizi yola vermek durumundasınız,” diyor Ford’un sürücü asistan teknolojisi müdürü Scott Lindstorm.

Ağır kanlı direksiyon kullanımı seviye 1 otomasyon için iyi bir örnek oluşturmaktadır. ”Eğer bir sürücü önündeki bir taşıtın etrafından dolaşmaya karar verirse, bunu oldukça geç yapmaktadır,” diyor Lindstrom. ”Dönüş işlemini başlatıyorsunuz – sistem fiilen sizin için herhangi bir direksiyon kullanımı yapmıyor.” Direksiyon simidi üzerindeki bastırmayı ayarlıyor, böylece standart sürüş koşullarında elde edebileceğinizden daha hızlı bir dönüşü mümkün hale getiriyor. Denge kontrol sistemlerini de uyararak arabanın sert bir yön değiştirme esnasında istikrarlı kalmasına katkıda bulunuyor.

Edge, uyarlanabilen gezinti kontrol moduyla, pek çok diğer sürüş asistanlı arabada olduğu gibi sizin için biraz frenleme yapacaktır. ”Eğer araba muhtemel bir çarpışmayı algılarsa, sürücüye bir uyarıda bulunur ve frenleme sistemini kullanıma hazırlar,” diyor Lindstrom. ”Eğer sürücü halen yanıt vermiyorsa, frenler otomatik olarak devreye girer.”

Seviye Üçe Doğru

İşte burası işlerin karıştığı yerdir. ”Burada arabalar kendi kendilerine hızlanıyor, dönüyor ve frenliyorlar, ama hala insan ilgisine ve müdahelesine ihtiyaç duyuyorlar,” diyor Menchaca. Literatüre göre insanlar tümüyle sorumlu olmadığında, tepki süreleri uzama eğilimi göstermektedir. Yani, yeniden işin içine girmemiz ve reaksiyon vermemiz daha uzun zaman almaktadır.”

2017 yılının Eylül ayında NTSB, Trafiği Farkederek Seyir Kontrolü  ve Otomatik Direksiyon yol tutuş sistemlerine sahip bir Tesla’nın karıştığı ölümlü bir kaza hakkında bir rapor yayınladı ve suçu sürücü ile arabayı yönlendiren teknoloji arasında bölüştürdü. Bu nedenle, bir yandan ”sürücünün arabayı kullanma edimine dahil olmadığı,” şeklinde bir sonuca varırken, öte yandan ”Tesla Otomatik Pilot sisteminin, sürücünün direksiyon simidi ile olan ilişkisini hem gözlemleme hem de buna müdahil olma şekliyle, sürücünün işin içinde olacağını etkin bir biçimde  garantileyen bir yöntem olmadığı,” konusunda görüş bildirdi.

Seviye 3’te, ”koşullu otomasyon,” diye adlandırılan bu yöntem, bunun gibi pek çok hataya imkan vermektedir. Ama seviye 4’e çıkıldığında, ”geriye düşüş performansı,” denen ya da bir şey gerçekten ters gittiğinde devreye girenler de dahil, sürüş modlarının çoğunda sistem hemen hemen her şeyi halletmektedir.

Seviye 4 ve Ötesine Ne Zaman Ulaşacağız?

Sürücüsüz otomobillerin yolları devralacağı zamanı tam olarak kestirmek biraz zor, çünkü teknolojinin hazır olmasından tutun, insanların kendi arabalarında hala kontrolü ellerinde tutmaya yönelik arzularını alt etme yeteneğine çok sayıda değişken işin içine giriyor.

Teknoloji ayağında, rekabet avantajı sağlamak uğruna şu anda yapılan pek çok gereksiz araştırma bulunuyor. ”Şirketler bütün bu otomasyon teknolojilerini test ediyorlar,” diyor Menchaca, ”ama bunların paylaşılması pek söz konusu olmuyor.”

Aşılması gereken başka bir zorluk ta alt yapı. Seviye 4 arabalar otomobil imalatçılarının sahası dışında bulunan, akıllı trafik ışıkları ve izleme sistemleri gibi, başka bazı şeylere de ihtiyaç duyarlar. ”Kar yağıp üzerlerini kaplarken, yoldaki şeritleri bulmaya çalışan otomatik bir arabadan nasıl hesap soracaksınız?” diye soruyor Menchaca.

Sahibi, Google’ın ana şirketi Alphabet olan Waymo şirketi, şu anda, tamamen sürücüsüz otomobilleri gerçekleştirmek konusunda, GM’den sonra kabaca ikinci sırada ve Ford ile eşit düzeyde yer almaktadır. Aslında araba işinde bile olmayan bir şirket için etkileyici bir durumdur bu, ama sürücüsüz minivanı (yukarıdaki videoda görülen araba) bazı etkileyici şeyleri gerçekten yapabilmektedir.

Ford, sürücüsüz teknolojisini 2018 yılında deneyeceğini açıkladı, ama tamamen otonom yol-paylaşımlı taşıt için üretim versiyonu hedefleri 2021 yılıdır. GM, 2019 Cruise AV sürücüsüz otomobilinde, her hangi bir pedal ve direksiyon simidi bulunmamasını planlıyor – çok acil durumlar için arabayı tamamen kapatan bir panik düğmesi olacak – böylelikle yenilenen Federal Motorlu Taşıtlar Güvenlik Standartları’nın hazırlamış olduğu ana esasları da tutturmuş olacak. Şimdilik, yılda 2.500 otonom taşıt trafiğe çıkma izni alabiliyor, otomobil imalatçılarına göre bu sayı değişmezse teknolojinin büyümesinin önünde bir engel oluşturacaktır.

Bu düzenlemeler yine de, otomobil şirketlerinin etkileyici taşıtlar üretme hayallerini sona erdirmedi. Geçtiğimiz günlerde, CES 2018’de, Toyota e-Palette adı verilen yeni bir konsept tanıttı. Bununla, her türden tam otonom taşıtın işe gidip gelen yolcuları taşımadan tam donanımlı pizza büfelerine her şeyi kapsaması mümkün olacak.

”2011 yılının tipik arabalarına bakacak olursak,” diyor Menchaca, ”2018 arabaları, sürüş asistanlığı konusunda radikal bir biçimde farklı bir deneyim sunuyorlar. Kısa sürede çok yol aldık ve bunun böyle sürmesini umuyoruz.”