Yeni yıl, yeniden kullanılabilir uzay aracı
6 Ocak’ta, Elon Musk’ın SpaceX firması bir Falcon 9 roketini Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) fırlatacak. Fırlatmanın kendisi gayet sıradan. SpaceX’in zaten bir süredir NASA’yla Ticari İkmal Servisleri programının bir parçası olarak ISS’e insansız roketle kargo taşıma sözleşmesi var. Fakat bu görevi ilginç kılan şey, SpaceX’in roketi attıktan sonra onunla ne yapacağı. Şirket, Falcon roketinin birinci aşamasını, kullanıldıktan sonra okyanustaki bir platformun üstüne indirmeye çalışacak. Bunun benzeri daha önce hiç yapılmadı.
Bugüne kadarki tüm roketler tek kullanımlıktı. Roket fırlatılır, roketin asıl büyük kısmını oluşturan, roketlerin ve yakıtın büyük bölümünü içeren ilk aşama atmosferde yanarak okyanusa düşer ve bir daha kullanılmaz. Bu roket tasarımına “atılabilir fırlatma sistemi” deniyor ve roket fırlatmanın çok pahalı olmasının bir numaralı sebebi. Bunun şu ana kadarki tek istisnası kısmen yeniden kullanılabilir fırlatma sistemi sayılan Uzay Mekiği’ydi. Mekiğin kendisi ve katı yakıtlı roket iticileri tekrar tekrar kullanılsa da, mekiğin yakıtının büyük kısmını kullanan devasa harici tank parçalanıyor ve bir daha kullanılmıyordu. Her fırlatma için sıfırdan yeni bir tank yapmak gerektiği için de mekikleri fırlatmak pahalıya çıkıyordu.
Bunun hava taşımacılığına uygulanmış halini şöyle düşünebilirsiniz: Bindiğiniz uçak her uçuşun sonunda parçalanıyor ve sıfırdan yeniden yapılıyor olsaydı, şehirler arası bir uçuş bileti için ömür boyu para biriktirmeniz gerekirdi. Fakat yeniden kullanılabilir roketler bunu değiştirip uzay uçuşlarının maliyetini aşağı çekebilir, uzay sanayiinde bir devrim yaratabilir.
SpaceX, Falcon 9’un güvenle iniş yapması için rokete “hipersonik ızgara kanatçık” adını verdiği bir X kanat tasarımı eklemiş. Bu kanatçıklar fırlatılışta kapalı ama ilk aşamanın Dünya’ya geri düşüşü sırasında açılıyor ve birbirinden bağımsız hareket ederek roketin belirli bir hedefe düşmesini sağlıyor.
Bu hedef de roketi Atlantik Okyanusu’nda yakalayacak olan insansız bir özerk uzay limanı gemisi. Geminin 90 x 30 metrelik bir iniş platformu var ve kanatları da 50 metreye kadar açılıyor. Yüzer liman belli bir yere demirlenmiyor ve bunun için yerinde kalmasını sağlayacak güçlü iticiler kullanıyor.
Ne var ki bu kadar küçük olan, üstelik hareket eden bir platforma iniş yapmak kolay değil. Musk, 6 Ocak’ta roketin hedefe iniş yapma olasılığı için %50 diyor. Dahası, iniş, roketin birinci aşaması ikinci aşamadan ayrıldıktan sonra gerçekleşecek. Yani roketin tamamı değil sadece bir kısmı kurtarılacak. Musk, gelecekte roketin ikinci aşamasını da kurtarmayı planlıyor.
Quartz’a göre bir Falcon 9 roketinin maliyeti 54 milyon dolar. Fırlatmada kullanılan yakıt ise 200.000 dolar. Yani gelecekte roket fırlatmak için sadece yeniden yakıt doldurma ve yer hizmetleri masrafı gerekirse, uzaya gitmek milyonlarca dolar ucuzlamış olacak.
Yani 2015, uzay uçuşlarının ucuzladığı yıl olabilir.
