Bu laboratuvar 5. derece kasırga yaratabiliyor
Amacı ise kıyı şehirlerini ve yapıları daha dayanıklı kılmak
Yukarıda: Tank ve havalandırmada 37 sabit algılayıcı var. Farklı veri kümeleri toplamak için daha onlarcası eklenebiliyor.
New York’ta her 130 yılda bir Sandy Kasırgası büyüklüğünde bir sel felaketi gerçekleşmesi bekleniyor. Bu rakam bir süre önce her 3.000 yılda birdi.
Bu tür, afetten farksız fırtınaları daha iyi anlamak ve onlara karşı hazırlıklı olmak için Miami Üniversitesi 45 milyon dolarlık bir laboratuvar açtı ve bu laboratuvarın merkezinde de SUSTAIN adlı (Yükselen Yapı Atmosfer Etkileşimi sözcüklerinin İngilizce karşılıklarının baş harflerinden oluşturulmuş biraz zorlama bir kısaltma) bir kasırga simülatörü var.
30.000 galon (yaklaşık 100.000 litre) su alabilen 25 metrelik bu tank tuzlu suyla ya da içme suyuyla doldurulabiliyor. 1.700 beygirlik bir fan ve 12 kürekli bir dalga üreteci sayesinde bilim insanları burada her türden dalga yapabiliyor. “Rüzgârın saatte 300 kilometreden hızlı estiği kasırgaların eşdeğerini
yaratabiliyoruz,” diyor SUSTAIN’in müdürü olan oşinograf Brian Haus. “Bu da listelerde bile olmayan
bir Kategori 5 kasırgaya karşılık geliyor.”
Fırtına yoğunluğu
SUSTAIN laboratuvarı tarihteki fırtınaları yeniden yaratabiliyor ve algılayıcıları sayesinde hem rüzgâr hızını hem de dalga dinamiklerini ölçebiliyor. Ardından bunları gelecekteki fırtınaları modellemek amacıyla değiştirebiliyor, hava tahminleri ve tahliye planları üzerinde ince ayar yapabiliyor. “Kategori 4’teki bir fırtınayla Kategori 1’dekinden çok daha farklı mücadele etmeniz gerekir,” diyor Haus.
Deniz serpintisinin gücü
Püsküren deniz suyu fırtınaları güçlendirebiliyor. Okyanusun yüzeyinden kopan serpinti buharlaşıyor ve suyun ısısını atmosfere aktarıyor. Bu da su yüzeyindeki rüzgâr sürtünmesini etkileyerek fırtınanın şiddetini değiştirebiliyor. Bilim insanları bundan henüz emin değil. “Serpintiyi ölçmek zor, özellikle de kasırga sırasında,” diyor Haus. SUSTAIN ise optik görüntüleme sayesinde deniz serpintisinin rüzgârla etkileşimini ölçebiliyor. Bu da kasırga şiddeti tahminlerini iyileştirebilir.
Kıyısal yapılar
Günbatımı tutkunlarının yüksek riskli deniz kenarı binalara ilgisi artadursun, SUSTAIN ev ve köprü maketlerinin fırtınaya nasıl dayandığını test etmeyi planlıyor. Bu da inşaat mühendislerinin hem daha dayanıklı hem daha ekonomik binalar tasarlamasına yardım edecek. “Elbette duvarları altı metre yüksekliğinde, bir buçuk metre kalınlığında dökme betondan evler yapabilirsiniz,” diyor Haus, “iyi ama buna kimin parası yeter?”
Okyanus dinamikleri
Araştırmacılar laboratuvarda karbondioksitin okyanustan atmosfere hareketini takip ederek iklim modellerini geliştirmeyi de planlıyor. SUSTAIN ekibi çok yakında Meksika Körfezi’nde akıntı, türbülans ve rüzgâr verisi toplamak için suda yüzen 1.000 adet aygıtı (bunlara ‘süzülen’ anlamına gelen drifter diyorlar) serbest bırakacak. Hedef, petrolün okyanus yüzeyinde nasıl hareket ettiğini görüp bilim insanlarının gelecekteki petrol sızıntılarının etkilerini daha iyi anlamasını ve temizlemesini sağlamak.
Laboratuvarı bu videoda iş başında görebilirsiniz: