Kimya dersinde yapmamanızı söyledikleri ilk şeylerden biri de, numuneleri yemememiz veya yalamamamızdır. Ancak yetişkin bir bilim insanı olduğunuzda, dersteki kurallar artık geçerli olmuyor gibi görünüyor. Avustralya’daki araştırmacılar bir grup yerli ot türünü sınıflandırırken, bunlardan birinin tam da tuzlu ve sirkeli patates cipslerinde bulunan aroma tadına sahip olduğunu keşfetmişler. Ayrıca evet, bunu da kelimenin tam anlamıyla parmaklarını yalayarak yapmışlar.
Diğer pek çok keşif gibi bu keşif de, bilim insanları gecenin geç saatlerine kadar çalışırken gerçekleşmiş. Batı Avustrulya Üniversitesi’nde (UWA) çalışan bilim insanları, bu vakada laboratuvardaki ot örnekleriyle uğraşıyormuş. Biyolog Matthew Barrett, “Birileri bir noktada elini yaladı ve o tadı aldı” diyor. Bilim insanlarının elindeki otların hepsi spinifex cinsine ait (Triodia cinsinden). Avustralya’ya özgü olan bu simgesel bitki, arsızlığı ve kızıl kıtanın çorak iç kısımlarında görülen en kötü kuraklıklara bile dayanma becerisiyle biliniyor.
Avustralya genelinde en az 64 farklı Triodia türü bulunuyor ancak bazı türler sadece ufak bir alanda bulunduğu ve erişilmesi zor yerlerde gizlendiğinden, araştırmacılar bu sayının çok daha fazla olabileceğini düşünüyor. Yeni yapılan keşif ve genetik tetkikler, bu dikenli otların taksonomisini değiştiriyor. Araştırma takımı, tanımlanan yeni türlerden birinin bu çarpıcı aromasıyla da böyle bir taksonomik tetkik sırasında karşılaşmış. Bu tuhaf tadın, genç ot gövdelerinde bulunan küçük sıvı damlacıklarından geldiği ortaya çıkmış.
“Başlangıçta hiç göze çarpmıyor ancak çok yakından baktığınız zaman, saplarında çok ama çok küçük ve parlayan damlacıklar olduğunu görüyorsunuz” diyor Barrett. “Onları yaladığınız zaman, tatları tuzlu sirkeli patates cipsi gibi geliyor.”
Bu keskin ve ışıltılı ot (Triodia scintillans), Barrett ile UWA doktora öğrencisi Ben Anderson’ın tanımladığı sekiz yeni türden biri. Araştırmacılar yaptıkları çalışmada otun üzerinde bulunan aroma damlacıklarının “yapışkan bir sıvı şeklinde kalabildiğini veya örnek kuruduktan sonra kristalleşebildiğini” belirtiyor. Ancak bu şey suda çözünebiliyor ve yapraklara su geldiği zaman gidebiliyor.
Pek çok ot, yapraklarının yüzeyinde bulunan ufacık mikrotüylerden yapışkan şeker, protein ve hatta tuz salgılıyor. Araştırmacılar, T. scintillans üzerinde buldukları parıltılı damlacıkların bu davranış ile türdeş olduğunu varsayıyorlar.
Bilim insanları yeni türün tanımında parıltılı damlacıklardan bahsetse de, otun tadı makaleye girmeyi başaramamış.
Ancak söz konusu bulgu, Avustralya’daki bu simgesel bitkinin havalı olma sebeplerinden biri. Avustralya yerlileri, bu bitkinin kullanışlı özelliklerinden bazılarını en başından beri biliyor ve spinifex reçinelerini binlerce yıldır yapışkan olarak kullanıyorlarmış.
Bilim de geri kalmıyor; Avustralyalı araştırmacılardan oluşan başka bir takım, geçtiğimiz yıllarda spinifex‘ten nanoselüloz çıkarmanın bir yolunu keşfetmiş ve bunu kullanarak inanılmaz derecede dayanıklı olan doğal lateks üretmiş.
Çalışma, Australian Systematic Botany bülteninde yayınlandı.
Yazar: Signe Dean/ScienceAlert. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
