Terminatör ve Ex Machina gibi insansı robotların yer aldığı filmlerde, giderek artan bir şekilde insanlara sadece zeka yönünden değil, aynı zamanda görünüş bakımından da benzeyen itibari “robotlar” gösteriliyor. Peki Terminatörvari robotlar ölçüt haline gelirse ve bunları gerçek insanlardan ayırt etmek zorlaşırsa ne olacak?
PLOS ONE bülteninde yayımlanan ve insanların aynı surata sahip kişilerin görüntülerine nasıl yanıt verdiğini değerlendiren yeni çalışmanın ön kabulü bu şekilde. İnsan benzeri androidlerin toplu şekilde üretildiği ve gerçek insanlardan ayırt edilemediği bir gelecek hayal etmek çok da abartı değil. Robotik ve yapay zeka bilimleri, eşi görülmemiş şekilde ilerliyor. Geminoid, Saya ve Sofya gibi insanlara çok benzeyen robotlar ve bilgisayarla oluşturulan karakterler halihazırda üretilmiş durumda. Geliştiriciler, günün birinde tekinsiz vadiyi aşan robotlar üretebileceklerini düşünüyor. Bu meşhur tekinsiz vadi olgusunda insansı robotlar, görünüşleri insanlarınkine benzediği zaman bakan kişilerde hoş olmayan ve olumsuz duygular uyandırıyor.
Böyle bir gelecekte nasıl tepki vereceğiz?
Kyuşu Üniversitesi, Ritsumeikan Üniversitesi ve Kansai Üniversitesi’nde çalışan bir araştırma takımı, cevabı bulmak için yüzlerce insanın katıldığı altı deney gerçekleştirmiş.
Sonuçlar ise çarpıcı olmuş. Katılımcılar, farklı yüzlere ve tek bir insanın yüzüne kıyasla klon suratları ürkütücü ve daha olanak dışı bulmuşlar.
Araştırmacılar bu olumsuz duygu tepkisini klon devalüasyon etkisi şeklinde adlandırıyor.
Kyuşu Üniversitesi’nde İnsan-Çevre Çalışmaları Yüksek Lisans Fakültesi’nde çalışan baş yazar Dr. Fumiya Yonemitsu, “Klon devalüasyon etkisi, klon suratların miktarı ikiden dörde çıktığı zaman en kuvvetli olmuştu” diyor. “Bu etki, üç adet köpeğin yer aldığı deneydeki hayvan yüzleri gibi klon yüzlerin benzer olduğu durumda ortaya çıkmadı”
“Yüz özelliklerinden ziyade bireye özgü kişilik ve zihin niteliğinde olan kimliğin tekrarının, bu etkide önemli rol oynadığını fark ettik. Dördüncü deneyin gösterdiği üzere kimlik tekrarı taşıyan klon yüzler ürkütücü olmuştu.”
Sonuçlar, insanların yüz ve kimlik arasında birebir karşılık taşıması sebebiyle, insan suratlarının bireylerin tanınmasında önemli bilgiler sağladığını gösteriyor. Klon suratlar bu ilkeyi ihlal ediyor ve insanların, klon yüzlere sahip kişileri aynı kişi sanmasına sebep olabiliyor.
Kaynak: Ritsumeikan Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
