Bu gerçekten tuhaf bir şey.
Araştırmacılar, tuhaf, fiziksel olarak şiddetli rüyalar ile hayatın sonraki dönemlerinde Parkinson ve bunama (demans) gibi nörolojik hastalık tehlikesi arasında beklenmeyen bir bağlantı buldular ve bunların, teşhisten on yıllar önceki bir uyarı işareti görevi görebileceğini söylüyorlar.
Bu bağlantının ne kadar belirleyici olduğu henüz belli değil, fakat vahşi, fiziksel hayaller gören hastaların sonunda nörodejeneratif bir hastalık olma ihtimallerinin yüzde 80-100 olduğunu belirleyen önceki araştırma, sonuçları destekliyor.
REM uyku davranışı bozukluğu (RBD) olarak bilinen bu nadir rüya bozuklukları, insanların hayallerini ‘dışa vurmalarına’ sebep oluyor; uykularında tekme ve yumruk atarlarken, bazen bağırıyor veya çığlık atıyorlar ve hatta şiddetli bir öfkeyle yataklarından fırlıyorlar.
Minneapolis’teki Minnesota Bölgesel Uyku Bozuklukları Merkezi’nden uyku uzmanı Carlos Schenck, 2014 yılında Wired‘a şöyle söylemişti: “Bütün RBD araştırmacılarının hemfikir olduğu şey, bunun bir ihtimal meselesi değil, bir zaman meselesi olduğu.”
“Temel olarak, bu hastaları ne kadar izlerseniz, nörodejeneratif bir hastalığa o kadar fazla evriliyorlar.”
REM veya hızlı göz hareketi uykusu, genel olarak her gece içinden geçtiğimiz üç aşamadan birisi ve hayal görme ile bağdaştırılan tek aşama.
REM uykusu sırasında, beynin elektriksel faaliyeti aslında gün esnasında görünene epey benzer görünüyor. Tabi sinir hücreleri siz uyanık olduğunuz zamanki gibi ateşlenirken, vücut genel olarak geçici kas felci yaşıyor.
Bu geçici felç, bazı kas seğirmelerine ve eğer uykuda konuşan biriyseniz mırıldanmalara imkan sağlarken, çoğu insan bu uyku aşaması boyunca epey hareketsiz kalıyor (uyurgezerlik, REM olmayan uyku ile ilişkili).
Fakat eğer REM uyku davranışı bozukluğu olacağınız tutarsa, rüya aşamanız çok farklı olacaktır; hastalar sık sık, çok inandırıcı olan hayalleriyle uyuşan fiziksel eylemler gerçekleştirirler.
RBD’nin başlamasına neyin sebep olduğu bilinmiyor, fakat herhangi bir yaşta ortaya çıkabiliyor; ayrıca yeterince tuhaf şekilde yaşlı erkekler, kadın ve çocuklardan çok daha elverişli durumdalar (oran, 9 erkeğe bir kadın kadar yüksek).
Kanada’daki Toronto Üniversitesi’nden sinirbilimci John Peever, insan çalışmalarında ortaya çıkmaya devam ediyor gibi görünen RBD ile sinirsel hastalıklar arasındaki bağı araştırıyordu.
Peever, rüya oluşumu ile on yıllardır ilişkilendirilen beyinsapına odaklanarak, REM uykusunu sürdürmekten sorumlu görünen özel bir hücre grubunu soyutlamayı başardı.
Farelerde bu hücre grubunu belirlediği zaman, sadece hücreleri açıp kapatarak, hayvanları REM ve REM olmayan uykular arasında hızlıca geçiş yaptırabiliyordu.
Peever ve takımı, bunu akılda tutarak bu hücre grubunun insan RBD hastalarında nasıl işlev gösterdiğine baktılar ve bunlar hasar görmüş olduğunu buldular; ve bu önemliydi çünkü bu hasarın, sinirsel hastalıkların başlangıcıyla da bağlantılı olduğu görünüyordu.
Peever, Live Science sitesine şöyle söylüyor: “Bazı sebeplerle REM uyku bölgesindeki hücreler ilk hastalanan hücreler ve sonra nörodejeneratif hastalık beyne yayılıyor ve Parkinson hastalığı gibi hastalıklara sebep olan diğer bölgeleri etkiliyor
“REM Davranış Bozukluğu aslında Parkinson hastalığı başlangıcını tahmin ettiği bilinen en iyi şey.”
Peever’in elde ettiği sonuçlar sadece başlangıç olsa da ve henüz hakem denetiminden geçmemiş olsa da, önceki çalışmaların sonuçlarına benziyorlar; ve maalesef RBD hastaları için bunların oranları inanılmaz derecede yüksek.
2013’te yapılan ve 44 RBD hastasını kapsayan bir çalışmada, araştırmacılar bunların yüzde 82’sinin 10 yıllık gözlem süresi içinde sinirsel hastalıklar geçirdiğini keşfettiler.
Aynı yıl yayınlanan bir başka çalışmada, üzerinde çalışılan 26 RBD hastasının yüzde 80.8’i, Parkinson veya bunama geçirmekle nihayet buldu.
2010 yılında yapılan bir çalışmada, 43 RBD hastasının 41’i (yüzde 95) bir dizi nörolojik hastalık geçirdi.
Büyük çoğunluk, multipl sistem atrofisi (MSA) adı verilen ilerleyici bir nörodejeneratif hastalığa sahipti ve 2007’de yapılan önceki bir çalışmada MSA hastalarının yüzde 100’üne RBD teşhisi konduğu görülmüştü.
Şimdi Peever kendi çalışmasının bu yüksek oranları desteklemesinin yanında, beyin kök hücresi grubundaki hasarı, nörolojik hastalıklar için tetikleyici şeklinde belirleyerek, kendisinin “bu ilişkiyi bağlantı ilişkisinden çıkarıp sebep sonuç ilişkisine götürdüğünü” söylüyor.
Kendisi bir basın bülteninde şöyle söylüyor: “REM uyku bozukluğundan muzdarip olan insanların yüzde 80’inden fazlasının, sonunda Parkinson hastalığı ve Lewy cisimli demansı gibi sinirsel hastalıklar geçirdiğini gözlemledik
“Bizim araştırmamız, uyku bozukluklarının, yaşamda yaklaşık 15 yıl sonra ortaya çıkabilen hastalıklar için erken bir uyarı işareti olabileceğini öne sürüyor.”
Burada tam olarak neler olduğunu anlamak için daha fazla araştırma gerekirken, bu durum en azından bize kötü rüya türlerinden endişelenmemiz gerektiğine dair epey sağlam bir işaret veriyor.
Peki rüyalarımızı fiziksel olarak dışa vurmayan geri kalanımız? Bu konu henüz belirsizliğini koruyor.
Peever’in çalışmasının ön sonuçları, bu hafta Montreal şehrinde yapılan 2017 Kanada Sinirbilim Toplantısı‘nda sunuldu.
ScienceAlert
