Riverside – California Üniversitesinde (UCR) çalışan bilim insanları, astrobiyologların diğer yıldızların etrafındaki gezegenlerde yaşam aramak için kullandığı tipik kimyasal listesinde bulunmayan bir şeyi öneriyor: Gülme gazını.
Bir gezegenin atmosferinde yaşamı işaret edebilen ve biyoimza şeklinde adlandırılan kimyasal bileşenler, genel olarak günümüzde Dünya’nın atmosferinde bulunan gazları içeriyor.
UCR Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümünde çalışan astrobiyolog Eddie Schwieterman, “Genelde oksijen ve metanın biyoimza olduğu düşünülmüştü” diyor. “Azot oksidi ciddi şekilde düşünen araştırmacıların sayısı ise azdı. Biz bunun hata olabileceğini düşünüyoruz.”
Araştırmacıların vardığı bu karar ve karara yol açan modelleme çalışması, The Astrophysical Journal bülteninde yayımlanan bir makalede detaylı şekilde anlatılıyor.
Schwieterman’ın öncülük ettiği araştırma takımı bu karar varırken, Dünya’ya benzer bir gezegende yaşıyor olabilecek canlıların ne kadar azot oksit üretebileceğini belirlemiş. Ardından, bu gezegeni farklı tip yıldızların etrafındayken canlandıran modeller geliştirmiş ve James Webb Uzay Teleskobu gibi bir gözlemevinin tespit edebileceği N₂O miktarlarını belirlemişler.
“TRAPPIST-1 benzeri bir yıldız sisteminde gözlenecek en yakın ve en iyi sistem, kayalık gezegenlerin atmosferleri” diyor Schwieterman. “Buralarda CO₂ veya metan seviyeleriyle benzer miktarlarda azot oksit tespit edebilirsiniz.”
Canlılar çeşitli şekillerde azot oksit veya N₂O oluşturabiliyor. Mikroorganizmalar, diğer nitrojen bileşenlerini sürekl N₂O’ya dönüştürüyor. Bu metabolik işlem, hücrenin kullanılabilen enerjiyi üretiyor.
“Yaşam, bazı mikroorganizmaların nitratlara dönüştürdüğü atık nitrojen ürünleri oluşturuyor” diyor Schwieterman. “Örneğin bir balık akvaryumunda bu nitratlar birikiyor ve bu yüzden suyu değiştirmeniz gerekiyor.
“Fakat okyanustaki uygun koşullarda, belli bakteriler bu nitratları N₂O’ya çevirebiliyor. Gaz daha sonra atmosfere sızıyor.”
Belli koşullar altında, bir atmosferde N₂O tespit edebilir fakat yine de yaşama işaret etmeyebilir. Schwieterman’ın takımı, modellerinde bu durumu da hesaba katmış. Örneğin yıldırımlar ufak miktarda azot oksit oluşturabilir. Fakat yıldırım, N₂O’nun yanısıra nitrojen dioksit de oluşturabilir ki bu durum astrobiyologlara, gazın canlı barındırmayan hava veya jeolojik süreçlerle oluştuğunu gösteren bir ipucu sunabilir.
Yazar: Jules Bernstein/Riverside – California Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
