Gelecekte düşünülen Mars yolculuğu için kötü haber.
Fareler üzerinde yapılan deneyler, uzay ortamının beyin üstünde önemli bir etkisi olabildiğini gösterdi. Science dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, kozmik ışınların (uzayda dolaşan yüklü parçacıkların) farelerin beynini nasıl etkilediği incelendi ve radyasyona maruz kalan hayvanların meraklarını yitirdiği, sağlıklı farelere göre kafalarının çok karışık olduğu görüldü.
NASA Uzay Radyasyon Laboratuvarı’nda araştırmacılar fareleri tümüyle iyonize oksijen ve titanyuma, yani kozmik ışınlarda sıkça bulunan elementlere maruz bıraktılar. Derin uzay yolculuklarında uzay aracına sızan küçük doz radyasyonu simüle etmek için her bir fare tek bir yüklü parçacık huzmesinin hedefi oldu. Altı hafta sonra UC Irvine’daki araştırmacılar farelerin beyninde bariz değişiklikler gördü. Değişimin en önde geleni, nöronlar arasındaki iletişimi bozan iltihaplanma. Araştırmaya göre, yüklü parçacıklar birer mermi görevi görüyor ve beyne girip adına dendrit denen sinirsel yapıları parçalıyor. Nöronlar arasında elektrokimyasal sinyal taşıyan birer dalı andıran bu sinapsların yok olması Alzheimer hastalığında ve bilişsel bozukluklarda görülüyor.
Araştırmacılar bir adım daha ileri gidip bu farelerdeki değişimin hafızayı ve öğrenme becerisini nasıl etkilediğini inceledi. Uzay radyasyonuna maruz kalan fareler çok daha az meraklıydı ve kafaları karışıktı. Bu semptomlar da radyasyon tedavisi gören beyin kanseri hastalarında görülüyor.
Yine de bu, UUİ (Uluslararası Uzay İstasyonu) astronotlarını hemen dünyaya çağırmamız gerektiği anlamına gelmiyor. Dünyanın manyetosferi koruyucu kalkan görevi üstlenip yüklü parçacıkların yönünü değiştirdiği için istasyondakiler tehdit altında değil. Dahası, araştırmacılar bu değişimlerin görülmesi için uzayda aylarca kalınması gerektiğini söylüyor.
Ne var ki bu durum kızıl gezegene uzun süreli bir yolculuk düşleyen NASA için kötü haber. Böylesi bir yolculuk yıllar sürebilir ve astronotlar bir manyetik alan güvenliğinin dışında kalacak. UCI Tıp Fakültesi’nde radyasyon onkolojisi profesörü olan Charles Limoli, “Mars’a iki üç yıllık görevlere gidecek astronotlar için olumsuz bir haber bu,” diyor. “Performans düşüşü, bellek sorunları, uzay uçuşu sırasında dikkat toplama becerisinin ve bilincin kaybı, görevi etkileyebilir ve bu parçacıklara hedef olmanın olumsuz etkileri ömür boyu sürebilir.”
