Montana Üniversitesi ve ortakları tarafından yürütülen bir araştırma, yapay zekanın standart yaratıcılık testinde insan düşünürlerin en tepedeki %1’lik kısmıyla denk olduğunu gösteriyor.
Çalışma, Montana Üniversitesi İşletme Fakültesinde çalışan yardımcı klinik profesör Dr. Erik Guzik tarafından yönetilmiş. Guzik ve meslektaşları, onlarca yıldır insan yaratıcılığını değerlendirmede kullanılan bilindik bir test olan Torrance Yaratıcı Düşünme Testlerini (TTCT) kullanmış.
Araştırmacılar testte, GPT-4 yapay zeka mimarisinden güç alan ChatGPT’nin ürettiği sekiz yanıtı kullanmış. Ayrıca Montana Üniversitesinde Guzik’in girişimcilik ve kişisel finans derslerini alan 24 öğrenciden oluşan bir kontrol grubunun cevaplarını da kullanmışlar. Alınan puanlar, 2016 yılında ABD çapında TTCT’ye giren 2.700 üniversite öğrencisiyle karşılaştırılmış. Tüm yanıtlar, işin içinde yapay zekanın olduğunu bilmeyen Skolastik Test Hizmeti tarafından puanlanmış.
Sonuçlar, ChatGPT’yi yaratıcılık yönünden seçkin bir gruba yerleştiriyor. Yapay zeka uygulaması, büyük miktarda fikir hacmi oluşturma kabiliyeti olan akıcılık ve yeni fikirler ortaya atma kabiliyeti olan özgünlük bakımından en iyi yüzde birlik dilime girmiş. Farklı tip ve sınıfta fikir üretme kabiliyeti olan esneklik yönünden ise yüzde 97’lik kısımda yer almış.
“ChatGPT ve GPT-4 için yapay zekanın ilk defa özgünlük yönünden en iyi %1’e girdiğini gösterdik” diyor Guzik. “Bu yeni bir şeydi.”
Bilim insanları, üniversitedeki bazı öğrencilerinin de en iyi %1’lik kısma girdiğini belirtiyor. Fakat ChatGPT, ülke çapındaki üniversite öğrencilerinin büyük bir bölümünü geride bırakmış.
Guzik yapay zekayı ve öğrencilerini güz tatilinde test etmiş. Çalışmaya, Western Montana Üniversitesinden Christian Gilde ve Vilnius Üniversitesinden Christian Byrge de yardımcı olmuş. Araştırmacılar çalışmalarını geçtiğimizin yıl Güney Oregon Üniversitesi Yaratıcılık Konferansında sundu.
“Konferansta verileri fazla yorumlamamak adına çok dikkatli davrandık” diyor Guzik. “Sadece sonuçları sunduk. Fakat yapay zekanın, insan kabiliyetiyle eşdeğer şekilde ve hatta onu aşan bir yaratıcılık kabiliyeti geliştiriyor gibi durduğunu gösteren güçlü bulgular paylaştık.”
Guzik, ChatGPT’ye TTCT’de iyi puan alması halinde bunun neyi göstereceğini sormuş. Yapay zeka, araştırmacıların konferansta paylaştıkları etkili bir cevap vermiş.
“ChatGPT bize insan yaratıcılığını tamamen anlamıyor olabileceğimizi söyledi ki bence doğru” diyor bilim insanı. “Ayrıca insan ve yapay zeka tarafından oluşturulan fikirler arasında ayrım yapabilen daha karmaşık değerlendirme araçlarına ihtiyacımız olabileceğini öne sürdü.”
Guzik,TTCT’nin korunan tescilli bir materyal olduğunu ve bu yüzden ChatGPT’nin test hakkında internette veya ortak bir veri tabanında bulunan bilgilere erişerek “hile yapamadığını” söylüyor.
Guzik, yaratıcılığa uzun bir süredir ilgi duyuyor. ABD’nin Massachusetts eyaletinde yer alan Palmer adlı ufak bir kasabada büyüyen araştırmacı, yedinci sınıfta yetenekli öğrenciler için uygulanan bir programa katılmış. Bu deneyimde Guzik, Guzik’e TTCT’yi de geliştiren öncü psikolog Ellis Paul Torrance’in geliştirdiği Gelecek Problem Çözme süreciyle tanışmış. O zaman yapılan beyin fırtınasına ve insan hayal gücünden nasıl istifade edildiğine aşık olduğunu söyleyen Guzik, Gelecek Problem Çözme organizasyonunda hâlâ aktif olmaya devam ediyor; hatta karısıyla bile organizasyonun konferanslarından birinde tanışmış.
Guzik ve ekibi, önceki yıl ChatGPT’yi kurcaladıktan sonra yazılımın yaratıcılığını test etmeye karar vermiş.
“Hepimiz ChatGPT’yi inceliyorduk ve beklemediğimiz bazı ilginç şeyler yaptığını fark ettik” diyor. “Verdiği yanıtlardan bazıları yeni ve şaşırtıcıydı. O zaman gerçekte ne kadar yaratıcı olduğunu görmek için teste tabi tutmaya karar verdik.”
Guzik, TTCT testinin gerçek hayattaki yaratıcı işleri taklit eden cevaplar kullandığını söylüyor. Örneğin, “Bir ürün için yeni kullanım şekilleri düşünebilir misiniz?” veya “Bu ürünü geliştirebilir misiniz?” gibi.
“Bunun bir basketbol topu olduğunu düşünelim” diyor. “Bir basketbol topunun yapabildiğiniz kadar fazla kullanım biçimini düşünün. Onu bir potaya fırlatabilir veya bir vitrinde sergileyebilirsiniz. Kendinizi yeni kullanım şekilleri düşünmeye zorladığınızda, belki onu kesip saksı olarak kullanırsınız. Ya da bir tuğla ile bir şeyler inşa edebilirsiniz. Kağıt ağırlığı olarak da kullanılabilir. Belki de öğütüp tamamen yeni bir şey haline getirebilirsiniz.”
Guzik, ChatGPT’nin bir sürü fikir üretmesini (akıcılık) bekliyormuş çünkü üretken yapay zeka bunu yapıyor. Ayrıca istenen şeylere değerlendiricilerin gözünde konuyla alakalı, kullanışlı ve değerli birçok fikirle yanıt vermiş.
Guzik, insan hayal gücünün ayırıcı bir özelliği olan özgün fikirler üretmede ne kadar iyi olduğuna daha çok şaşırmış. Testi değerlendirenlere, yazılan bir girdi için yaygın cevaplardan oluşan listeler sunulmuş; bunlar, verilmesi neredeyse beklenen cevaplar. Fakat yapay zeka yeni cevaplar vererek ilk yüzde birlik kısma girmiş.
“Konferansta, GPT-3 üzerine önceki araştırmanın bir yıl önce yapıldığını öğrendik” diyor Guzik. “O zamanlar ChatGPT özgün düşünme gerektiren işlerde insanlar kadar iyi puan alamıyordu. Şimdi daha gelişmiş GPT-4 ile birlikte insanların verdiği tüm yanıtların en üst %1’lik kısmında bulunuyor.”
Yapay zekadaki ilerlemelerin hızlanmasıyla birlikte Guzik, iş dünyasının ileriye gitmesinde yapay zekanın kilit bir araç haline gelmesini ve hem bölgesel hem de ulusal inovasyona yön veren yeni, önemli bir unsur olmasını bekliyor.
“Bence yaratıcılık bir şeyleri farklı yapmakla ilgili” diyor Guzik. “Girişimciliğin sevdiğim tanımlarından biri de bir girişimci olmak için farklı düşünmek gerekmesi. Bu yüzden yapay zeka, yaratıcı düşünme dünyasını iş dünyasına ve inovasyon sürecine uygulamamıza yardımcı olabilir. Bu beni çok heyecanlandırıyor.”
Montana Üniversitesi İşletme Fakültesinin yapay zeka öğretmeye ve onu sınıf çalışmasına dahil etmeye açık olduğunu söylüyor bilim insanı.
“Bence geleceğin belli bir şekilde yapay zeka içereceğini biliyoruz” diyor Guzik. “Nasıl kullanıldığı bakımından dikkatli olmalı ve gerekli kural ve düzenlemeleri düşünmeliyiz. Fakat işletmeler halihazırda pek çok yaratıcı işte yapay zekayı kullanıyor. Girişimcilik ve bölgesel inovasyon bağlamında bu oyuncu değiştirici bir şey.”
Yazar: Cary Shimek/Montana Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
