Dijital çağın içine doğan gençler için teknolojiyi anlamak ve kullanmak, hatta yeni teknolojileri, yeni cihazları çözmek büyük bir problem olmayabilir ama yaşlılarımız için yeni teknolojileri kullanmak, onları anlamak zor bir süreç. Üstelik artık dünya dijital teknolojilerle dönerken onları teknoloji konusunda desteksiz bırakmak, yaşamlarını mahrumiyete mahkum etmek anlamına geliyor. Peki yaşlılarımıza teknolojiyi nasıl öğretebiliriz?
1- Teknolojiyi sadeleştirerek anlatın
Evdeki yaşlılarımızın teknolojiyi bizim gibi algılamasını beklemek büyük bir hata olur. Onların doğduğu, büyüdüğü, kendilerini tanımladığı dünyada internet, Twitter, Intagram, WhatsApp, Selfie, ‘kanalıma hoş geldiniz Youtuber’ı veya IP numarası, 4.5G, sosyal medya, megapiksel, troll gibi kavramlar yoktu. Dolayısıyla bu kavramları ilk duydukları anda anlamalarını beklemek büyük hayalcilik olmaz mı? Peki, onlara tamamen yabancı oldukları bu kavramları nasıl kolayca anlatabiliriz? İşte burada, insanoğlu canlısının en kolay öğrenme mekanizmasını kullanmanızı tavsiye ediyoruz. Çizerek öğretin. Evet, bu kadar basit. Çizin. Nasıl mı çizeceksiniz? Örneğin, internetin ne olduğunu anlatırken, bir dünya görseli çizin. Sonra bu dünyaya bağlanan çok sayıda cep telefonu çizin. Böylece telefonlar üzerinden herkesin ortak bir bilgi havuzuna bağlandığı bilgisini görselleştirerek anlatmış olacaksınız. Telefonlar artık yaşlı ninezin aklında, dünyaya bağlanan minik bir bilgi penceresi olarak yer edecektir. Nineniz telefona her baktığında, onu minik bir pencere olarak hatırlayacaktır. Ardından da o cihazın internete nasıl bağlandığına dair daha teknik detaylara geçebilirsiniz. Ama tabi teknik detayları çok da detaylandırıp göz korkutmayın. Karşınızda bir mühendis yok. Öncelikle yabancı kavramların kolayca anlaşılabilmesini sağlayın ki, bilmedikleri konular hakkındaki korkuları geçsin. Sizin için çok olağan bir isim ve kavram olan Google, Apple, Bluetooth, Wi-fi, 3G, 4G, 5G, WhatsApp, sosyal medya, Instagram gibi kavramlar 80 yaşındaki babaneniz için tamamen anlamsız, yabancı, anlaşılması zor bir kavram olabilir, unutmayın.
2- Bıkmadan ve şefkatle alıştırma yapın
Mobil uygulamaları, internet tarayıcılarını, web sitelerini anlatırken yaşlılarımızın bu uygulamaları bir anda kullanmaya başlamalarını, bir anda öğrenmelerini beklemeyin. Her adımda küçük küçük alıştırmalar yaparak onları bir sonraki adıma hazırlayın. Örneğin, WhatsApp kullanmaya başlamadan önce dokunmatik ekranlarda tek tıklama, uzun tıklama, çift tıklama gibi detayların farkını anlatın. Mobil dokunmatik klavyeyi açmayı, kapamayı gösterin. Klavye üzerinde uzun uzun metinler yazarak alışkanlık kazanmalarını sağlayın. Ardından da birbirinizle uzun uzun mesajlaşın. Fotoğraf, video göndermeyi deneyin. Bir sonraki aşamada, tarayıcıyı anlatın. URL’nin ne demek olduğunu, nasıl çalıştığını sabırla anlatın. Birbirinize link göndererek alıştırmalar yapın. Alıştırma yapmaktan çekinmeyin, yorulmayın. Bu aşama onların teknolojiyi öğrenmesi için çok önemli. Siz okuma yazmayı öğrenirken, matematiği anlamaya çalışırken anne babalarınızın, dedelerinizin sizin başınızda saatlerce durduğunu, sizinle birlikte “Ali topu at, tut Ali tut,” gibi akla zarar cümleleri saatlerce tekrar etmek gibi işkencelere hiç şikayet etmeden katlandığını unutmayın. Sahip olduğunuz bilgiyi, yetenekleri, eğitimi onlara borçlusunuz. Şimdi borcunuzu ödeme zamanı geldi.
3- Güçlü cihazlar kullandırın.
Anne babalara, dedelere, ananelere, babanelere teknolojik cihazlar alırken genellikle eski model cihazlar tercih edilir. Belki sizin alıp kullandığınız ve artık eskidiği için kenara koyduğunuz cihazları, teknolojiyi öğrensinler diye yaşlılarımıza vermek mantıklı gibi görünse de büyük bir hatadır. Yaşlılarınızın eline eskimiş teknolojileri verdiğinizde, onların modern teknolojilere alışmasını bekleyemezsiniz. Ekranı zar zor çalışan, dokunmatik ekranı hızlı tepki vermeyen, videoları doğru düzgün oynatamayan, çalışırken sık sık takılan bir cihaz yaşlılarımızın teknolojiden sıkılmasına neden olur. “Bununla mı uğraşacağım,” diye düşünmesine sebep olur. Elbette, henüz teknolojiyi yeni öğrenme aşamasındaki yaşlılarımız için minik servetler değerinde telefonlar da almak mantıklı olmayabilir ancak güçlü donanımları ve uygun fiyatlarıyla herkesin beğenisini kazanan, son derece hızlı çalışan LG, Vestel, Tecno gibi markaların telefonlarını tercih edebilirsiniz. Burada anahtar kelimelerden biri de hızdır. Hızlı çalışmayan bir cihaz yaşlılarımızın sıkılmasına ve bezmesine neden olacaktır.
4- Özel günler ayırın
Teknoloji kullanımını öğrenmeleri için onları hayatın doğal akışına bırakırsanız, bazı kilit teknolojileri öğrenmeleri hiç mümkün bile olmayabilir. Bu da genellikle tüm dünya bir teknolojiyi öğrenip eskittikten ve artık kullanmayı bıraktıktan sonra gerçekleşir. Onları güncel teknolojilerle ve uygulamalarla tanıştırmak için, bazı özel günler ayırın. Örneğin, Spotify’ı kullanarak müzik dinlemeye alışmaları için evde bir Spotify günü ilan edin. Annenizin telefonuna bir hoparlör bağlayıp sevdikleri müzikleri nasıl bulacağını ve çalacağını gösterin. Liste yapmasını, şarkıları değiştirmesini, yeni şarkılar aramasını öğretin. Ardından da gün içinde ara ara istek şarkılarda bulunun. Hatta bu isteklerinizi WhatsApp’tan gönderin. Annenin, babanız, dedeniz, ananeniz, babaneniz o gün evin DJ’i olsun. Ertesi gün Spotify ile hayatına renk katan, müzik katan, mutluluktan evde dans eden büyüklerinizi görmek hiç şaşırtıcı olmayacak. Biraz düşünün bakalım, başka uygulamalar için nasıl özel etkinlikler düzenleyebilirsiniz… Instagram’da paylaşım çılgınlığını anlayıp öğrenmeleri için özel bir gezi düzenlemek… YouTube’u anlayıp kullanmaya alışmaları için mutfakta bir yemek tarifleri keşif günü tertip etmek… Hayal gücünüzü çalıştırın. Yaşlılarınızı hayattan koparmayın, onları hayata bağlayın.
5- Arkadaşlarıyla etkileşim kurmasını sağlayın
Ailenizdeki yaşlıların teknolojiyi öğrenmekten sıkılmasını engellemek için, arkadaşları, akranları, sosyal çevresi içinde teknolojiyi kullananları tespit edip onlarla daha fazla iletişim kurmasını sağlayın. Birbirlerine WhatsApp’tan mesajlar göndersinler, Instagram hesaplarını takip etsinler, sık sık ev ziyaretlerine gelip gitsinler. Emin olun, babanenizin teknolojiyi öğrenmiş bir arkadaşı, bir iki ziyarette çay kahve kek eşliğinde sohbet ederken, babanenize sizden daha fazla yardımcı oalcaktır.
