İnflüenza ve HIV’in de içerisinde bulunduğu bazı virüslere karşı etkili aşılar üretmenin bu kadar zor olmasının bir sebebi de, bu virüslerin çok hızlı şekilde mutasyon geçirmesi. Bu durum ise virüslerin, belli bir aşı tarafından oluşturulan antikorlardan “virüs kaçışı” şeklinde bilinen bir süreç yoluyla kaçınmalarını sağlıyor.
Şimdiyse Massachusetts Teknoloji Üniversitesi’nde (MIT) çalışan araştırmacılar, esasında dilin analizi amacıyla geliştirilmiş modellere dayanarak virüs kaçışışını hesaplamalı şekilde modellemenin yeni bir yolunu bulmuşlar. Model, virüsün yüzey proteinlerinde hangi kısımların, virüs kaçışına olanak sağlayacak şekilde mutasyon geçirmesinin en muhtemel olduğunu tahmin edebiliyor. Model ayrıca, mutasyon geçirme ihtimali düşük olan kısımları da belirleyebiliyor ve böylelikle bunları, yeni aşılar için güzel birer hedef haline getiriyor.
MIT Bilgisayar Bilimleri ve Yapay Zeka Laboratuvarı’nda Hesaplama ve Biyoloji grubunun lideri olan matematik profesörü Bonnie Berger, “Virüs kaçışı büyük bir sorun” diyor. “Henüz evrensel bir grip aşımız ve bir HIV aşımız yok. İnflüenza’nın yüzey proteini ile HIV’in kılıf yüzeyi proteinindeki virüs kaçışı, bu durumdan büyük oranda sorumlu. Bu iki virüs, her yıl yüz binlerce ölüme sebep oluyor.”
Perşembe günü Science bülteninde görülen çalışmada Berger ve meslektaşları; inflüenza, HIV ve SARS-CoV-2’ye yönelik aşılar için muhtemel hedefleri belirlemişler. Bu makale yayımlanmak için kabul edildiğinden, araştırmacılar modellerini geçenlerde İngiltere ve Güney Afrika’da ortaya çıkan yeni SARS-CoV-2 çeşitlerine de uygulamışlar. Henüz denetimden geçmeyen bu analiz, araştırmacıların belirttiğine göre mevcut aşılardan kaçma potansiyelleri bakımından daha fazla incelenmesi gereken genetik virüs dizilerini işaretliyor.
Anne Trafton/Massachusetts Teknoloji Üniversitesi. Ç: O.
