Bu küçük ama görkemli patlama, beyaz cücelerin yüzeylerinde gerçekleşiyor.
Gökbilimciler, üç gün önce yayımlanan çalışmalarında belirli yıldızların yüzeylerindeki izole bölgelerde meydana gelen yeni ve minyatür bir yıldız patlaması tipi belirlediklerini aktarıyor. Bilim insanları bu nükleer patlamaya mikronova adını vermiş.
Şimdiye kadar sadece üç mikronova gözlemlenirken, bunların hepsi diğer tip yıldızlardan farklı davranan gizemli gök cisimleri olan beyaz cüce yıldızlarda gerçekleşmiş. Ufak ve yoğun yapıda olan beyaz cüceler, ömrü sona eren yıldızların geriye kalan çekirdeklerinden oluşuyor. Bu özellikleri sebebiyle “zombi yıldızlar” lakabını taşıyorlar. Mikronovalar, zombi yıldızların olağan dışı özelliklerinden son tespit edileni. Keşif üç gün önce Nature bülteninde yayımlandı.
Nova veya süpernova gibi bir mikronova da nükleer kaynaşmanın sonucunda gerçekleşiyor: Bu süreçte iki hidrojen atomu birleşerek helyum oluşturuyor ve devasa bir enerji açığa çıkıyor. Fakat işlem, diğer yıldız patlamalarına göre daha küçük ve daha hızlı. Mikronova birkaç saat sürerken, nova ise haftalar sürüyor.
Çalışmanın baş yazarı ve Durham Üniversitesinde gökbilimci olan Simone Scaringi, “Geceleyin baktığımız gökyüzünün ne kadar dinamik olduğunu gözler önüne seriyor” diyor The Verge sitesine. “Doğru zamanda doğru noktaya bakmazsanız, işler çok hızlı değişir.”
Scaringi ve araştırma takımı ilk mikronovayı gözlemlediklerinde neye baktıklarını bilmiyormuş. Beyaz bir cücenin arada sırada yalnızca 10 saat kadar patlayıp ışık yaydığını fark etmişler. Fakat olay, sıradan bir nova olamayacak kadar sönük ve kısaymış. Benzer bir olguyu iki başka beyaz cüce yıldızda da gözlemlemişler.
Çalışmanın eş yazarı ve Radboud Üniversitesinde gökbilimci olan Paul Groot, bu “mikro füzyon bombalarının” nova patlamasının bir milyonda biri kadar gücü olduğunu, “mikronova” isminin de buradan geldiğini söylüyor. “Hidrojen füzyonunun bölgesel bir şekilde de gerçekleşebildiğini ilk defa gördük” diye ekliyor.
Mikronovalar, muhtemelen beyaz cücelerin yoğun manyetik alanlarından kaynaklanıyor. Bu küçük ve yoğun yıldızlar, komşu yıldızlardan çektikleri hidrojeni kutuplarına aktarıyor olabilir. Hidrojen burada belli bir eşiğe kadar biriktikten sonra, küçük ama güçlü bir termonükleer patlama gerçekleşiyor.
Yeni keşif, yıldız patlamalarının nasıl gerçekleştiğine dair bildiklerimizi değiştirebilir. Fakat araştırmacıların takip çalışmaları ve büyük çaplı gözlemler yürütmesi gerekiyor. Halen bilinmeyen çok şey var. Araştırma takımı, yapılacak takip gözlemlerinin bu olayların tabiatına yönelik daha fazla şey açığa çıkarmasını umuyor; gerçekleşme sıklıkları ve bir mikronova patlamasını tam olarak hangi mekanizmanın tetiklediği gibi.
Yazar: Hannah Seo/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
