Avustralya’da ki yeni keşif, Dünyanın en iyi korunmuş meteor kraterlerinden biri olan Arizona’da ki meteor kraterini gölgede bıraktı. Avustralya’daki krater Arizona’dakinden 250 kat daha büyük.
Uzun zaman önce, devasa bir meteor, yanan bir top gibi, Dünya’nın atmosferine girdi. Son dakikalarında, her biri en az 6 mil genişliğinde olan 2 büyük parçaya ayrıldı. Dünya’ya çarparak Avustralya’nın kırsal kesiminde 400kmlik etki bıraktı.
Kraterin çarpmadan sonra doğal süreçle üstü kapanmıştı ancak araştırmacılar olası jeotermal enerji projesi için kazarken kratere dair kanıt buldular. Bulguları kuvars katmanlarının şoklanmış olduğunu gösteriyordu. Bu, bir çarpma sırasında hızlıca deforme olmanın teknik terimi. Daha derinden incelemeleri ve ek testler yapmaları sonucunda, araştırmacılar, Dünya’nın kabuğunda başka kanıtlar buldurlar.
“Çarpışmadan sonra Dünya’nın kabuğunun geri sıçraması sonucu kabukta 2 büyük ve derin kubbemsi şekiller oluştu ve bu çarpışma mantonun altındaki tabakaları yükseltti” diye belirtiyor araştırma lideri Andrew Glikson. Araştırma Tectonophysics’de yayınlandı. Bir önceki rekor sahibi krater çapı 236 mil olan Güney Afrika’da ki Vredefort Krateriydi. Vredefort Kreteri 2,023 milyon yıllık geçmişiyle Dünya’nın bilinen en eski krateri olmaya devam ediyor.
Etki alanının boyutu o kadar büyük ki, daha önce nasıl kimsenin fark edemediğini merak edebilirsiniz. Geçtiğimiz günlerde Ay’da keşfedilen krater gibi diğer jeolojik olaylar bu sırrın korunmasına aracılık ediyor. Ay’ın durumunda olduğu gibi, diğer etkiler yüzeyde krater olduğunu dair kanıtları sildiler. Avustralya’da erozyon yüzeydeki kanıtları yok etmiş ve üstüne yeni kaya katmanları oluşmuş, bunlarda etki alanına dair kanıtların milyonlarca yıldır aşınmasına neden olmuş. Bu sürecin ne kadar zamanda gerçekleştiği ise hala gizemini koruyor.
Yaş herkes için hassas bir konu olabilir ve bilim insanları da hala kraterin tam yaşını açıklığa kavuşturmak için uğraşıyorlar. Doğum belgeleri, mezuniyet tarihleri ya da utanç verici kültürel referans tarihleri yerine araştırmacılar olayın ne zaman gerçekleştiğini bulmak için etki alanın çevresindeki taşları inceliyorlar. Kraterin çevresindeki taşların yaşı 300-600 milyon yıl arasında değişiyor ancak bunlar çarpmayı ortaya çıkaran katmanın enkazını içermiyorlar. Bilim insanları, karşılaştırma için dinozorları öldüren çarpma sonucunda Dünya’nın her tarafını toz katmanının kapladığını ve bu sayede dinozorların yok olduğu zamanı belirleyebildiklerini hatırlatıyorlar. “Bu tam bir gizem. Bu çarpışmalara denk gelmiş olabilecek bir neslin tükendiğini göremiyoruz. Çarpışmanın 300 milyon yıldan daha eski olabilceğine dair şüphelerimiz var” diye belirtiyor Glikson.
Not: Fotoğraftaki krater Arizona’dan.
