Dünya yeni bir koronavirüsün durduralamaz şekilde yayılmasıyla uğraşırken, 2020 yılı küresel sağlığa tehdit oluşturabilecek bir başka ölümcül patojen patlamasına daha şahit oldu.
Yüksek oranda patojenik bir kuş gribi virüsü alttürü olan H5N8, onlarca yıl önce belirlenmişti. Fakat 2020 yılında çok sayıda ülkedeki kuş popülasyonlarında ortaya çıkıp devam eden bir dizi H5N8 salgını, dünya çapında milyonlarca kuşun ölmesine ya da itlaf edilmesine yol açtı.
Science bülteninde konuya ilişkin yeni bir görüş makalesi kaleme alan virüs araştırmacıları Weifeng Şi ile George F. Gao, bu endişe verici gidişatı yakından takip edip sınırlandırmazsak H5N8’in oluşturacağı tehlikelere karşı uyarıyor ve şöyle söylüyor: “Etkilenen coğrafi bölgeler devamlı olarak artıyor ve en az 46 ülke, yüksek oranda patojenik olan bu H5N8 virüsünün patlak verdiğini bildiriyor.”
H5N8’ye karşı en savunmasız olan hayvanlar farklı kuş türleri olsa da (çiftlik tavukları ve ördeklerin yanısıra yabani ve göçmen kuşlar da dahil), son zamanlarda virüsün insanlara da bulaştığı görülmüş.
Rusya’da 2020’nin Aralık ayında patlak veren bir kuş gribi, kümes çalışanlarına sıçramış ve Rusya’nın güneyindeki bir çiftlikte enfeksiyon belirtileri gösteren yedi kişi olduğu tespit edilmiş. Bu vakalar, şimdiye kadar insanlarda bulunan ilk H5N8 virüsünü temsil ediyor.
H5N8 için bu durum bir ilk olsa da; ne H5N8’in soyundan gelen veya H5N8’in alt soyunu oluşturan virüsler için, ne de genel olarak kuş gribi virüsleri için bu durum hiçbir şekilde ilk değil.
Şi ve Gao şöyle açıklıyor: “Şimdiye kadar Dünya Sağlık Örgütü’ne bildirilen toplamda 862 laboratuvar onaylı H5N1 vakası ve 455 ölüm var. Bu vakalar, yüzde 76’sı Mısır ve Endonezya kaynaklı olmak üzere 17 ülkeye ait.”
Fakat diğer hayvanlardan insanlara geçme tehlikesi, H5N8 ve türüyle ilişkili sorunun sadece bir parçası. Yakın zaman önce patlak veren vakalarda H5N8’in soyundan gelen (klad) ve 2.3.4 adı verilen bir alttür, dünya genelinde baskın patojen halini almış ve ilk olarak 2010 yılında Çin’deki bir pazarda görülmüş.
“2.3.4 H5 kuş gribi virüsü kladları, özellikle de H5N8 alttürü olmak üzere göçmen kuşlarda hızlı bir küresel yayılma eğilimi sergiliyor” diye yazan araştırmacılar, bu virüslerin diğer kuş gribi virüsü alttürlerine ait parçalar ile kendilerini yeniden sınıflandırıp, sürekli bir evrim geçirme işareti gösterdiklerini söylüyorlar. Bulgular Science bülteninde aktarıldı.
Peter Dockrill/ScienceAlert. Ç: O.
