Dünyada ilk kez.
Dünyada ilk olduğu bildirilen ve çığır açan bir olayda, geçen Salı günü Japon bir adama kendi kök hücreleri yerine bağışlanmış kök hücrelerinden üretilen retina hücresi nakledildi.
Doktorlar, bir bağış bankasından deri hücreleri aldılar ve bunları, vücuttaki çoğu hücre türüne dönüşmek üzere ikna edilebilen uyarılmış pluripotent kök (iPS) hücrelerine yeniden programladılar.
Doktorlar bu işlem için iPS hücrelerini bir tür retina hücresi haline getirdiler ve sonra bunları, hastanın sağ gözündeki retinaya enjekte ettiler.
Denek, yaşla ilgili kas bozulmasıyla yaşayan ve 60’lı yaşlarında olan bir adamdı; bu göz hastalığı şu an tedavi edilemiyor ve yavaşça görüş kaybına yol açıyor.
Eğer bu haberler bir parça tanıdık geliyorsa, bunun sebebi, aynı Japon doktor takımının benzer bir nakli 2014 yılında başarıyla gerçekleştirmiş olması. Fakat o vakada, iPS hücreleri bir bağışçıdan değil, hastanın kendi derisinden gelmişti.
2014’deki tedavide, bir hastanın hücreleri retina pigment epitelyum hücrelerinden oluşan ince bir katmana kültürlenerek doğrudan retinanın altına nakledilmişti.
Sonuçların bir yıl sonra gösterdiği üzere, hastanın eğer tedavi olmasaydı ilerleyecek olan hastalığı ilerlememişti ve iyi durumda olmaya devam etmişti.
Fakat 2014’teki başarının ardından ikinci bir vaka çalışmasına devam edilmemişti; araştırmacılar, ek bir hastanın derisinden türettikleri iPS hücrelerinde genetik anormallikler bulmuşlardı. RIKEN ve Kobe Şehri Genel Tıp Merkezi Hastanesi’ndeki doktorlar, komplikasyonlardan kaçınmak için deneyi durdurmaya ve yaklaşımlarını geliştirmeye karar verdiler.
Şimdi, bir bağışçı bankasından alınan hücrelerin kullanıldığı ve muhtemel olarak daha güvenli bir yöntemle geri geldiler. Geçen hafta nakil yapılan hasta, bu yıl Şubat ayında Japonya sağlık bakanlığının onay verdiği çalışmada bulunan beş kişiden ilki. Bunun şu ana kadar bir güvenlik çalışması olduğunu belirtmekte fayda var; yani, klinik bir deneyin öncüsü konumunda.
RIKEN’den takım lideri Masayo Takahashi’nin bir basın bülteninde söylediği üzere, geçen haftaki naklin eksiksiz bir başarı olup olmadığını kesin olarak bilmek için, birkaç yıl beklemek ve sonuçları görmek zorundayız; bunun gibi bir güvenlik çalışması yapmanın bütün amacı bu.
“Bu durumda bulunan çok önemli bir zorluk, reddetmeyi kontrol etmek. Tedaviye dikkatli bir şekilde devam etmemiz lazım,” diyor.
Hasta, bir yıl boyunca yakından gözlenecek ve sonra üç yıl boyunca daha genel sağlık kontrolünden geçirilecek. Takımın baktığı temel şeyler, yeni retina hücrelerinin reddedilmesi ve muhtemel anormalliklerin gelişmesi.
Nature bültenindeki bir başmakalede, takımın dikkatli yaklaşımı övülüyor ve iPS hücreleriyle yapılan bu çalışmanın, gün ışığına çıkan kök hücre tıbbı alanındaki diğer deneylere daha pürüzsüz bir yol açabileceği vurgulanıyor.
Eğer bağışçı hücrelerinin iPS hücre işlemlerinde geçerli bir seçenek olduğu ortaya çıkarsa, herkesin yararlanabileceği ve daha satın alınabilir olan kök hücre tedavileri üretmek için büyük bir gelişme olacak.
Doktorlar, her hastanın örneklerindeki kök hücreleri uyarmak zorunda kalmak yerine, bir bağış bankasından sadece uygun bir eşleşmeyi seçerek, daha ucuz ve daha hızlı bir yoldan gidebilecekler.
Bu yeni yöntem gibi kök hücre tedavileri, tıpta son derece umut veren bir alan, fakat bilim insanları temkinli kalmak ve yavaşça ilerlemek bakımından haklılar. Daha geçen hafta, üç tane kadının çok tehlikeli olan bir kök hücre deneyine katılarak görme yeteneklerini kaybettikleri haberi geldi.
Diğer taraftan, 2015 yılında deneysel bir kök hücre tedavisi, multipl skleroz (MS) hastalarında umut gösterdi ve daha geçen sene, iyileşme halindeki felç hastalarına yardım etmek için kök hücre enjeksiyonları kullanıldı.
Bütün bu heyecan verici gelişmeler ile birlikte, gözümüz kesinlikle Japon takımdan gelecek raporlarda olacak.
ScienceAlert
